BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ Dersi Finansal Sistem ve Bankalar soru detayı:

CEVAP:

Repo

Son yıllarda özellikle para piyasası işlemleri arasında en önemli rol oynayan araçlardan birisi de repo (geri satın alma anlaşmaları)dur. Repo işlemi ABD Merkez Bankasının (Federal Reserve) piyasadaki nakdi çekmek ya da gerektiğinde piyasaya nakit sürmek amacına yönelik olarak başlatılmıştır.
Günümüzde uluslararası döviz piyasası işlemlerinden sonra ikinci en büyük finansal piyasa global repo piyasasıdır.Repo işlemi bireyler, işletmeler, bankalar ve merkez bankası tarafından yapılabilmektedir. Repoda vade genellikle 1 gece, 1 gün gibi çok kısa olabileceği gibi bir yıla kadar da olabilir. Repo, sahip olunan
menkul kıymetlerin belirli bir tarihte, bugünden belirlenmiş bir fiyatla geri alınacağı taahhüdü ile satılması işlemidir. İşlem gününde menkul kıymetler teslim edilerek para alınırken, vade tarihinde aynı menkul kıymetler geri alınır. Menkul kıymetler geri alınırken satış fiyatına repo faizi ilave edilerek ödemede bulunulur. Repo faizi, repo anlaşmasının yapıldığı tarihteki repo taraflarınca belirlenir.
Repo faizini etkileyen faktörler olarak; işleme konu olan paranın miktarı, reponun vadesi, teminatın niteliği, merkez bankası ve bankalar arası piyasa faiz oranları sayılabilir. Repoda kullanılan menkul kıymetler genellikle hazine bonosu ve devlet tahvili gibi kamu menkul kıymetleridir. 

Eurodolar
Eurodolar, Avrupa’daki dolar mevduata verilen addır. Önceden ABD’den Avrupa’ya gelen ABD Doları için kullanılan eurodolar kavramı, şimdilerde başka ülke parası için de olsa yine kullanılmaktadır. Geleneksel olarak bankalar, o ülkenin kanunlarına uygun olarak mevduat hesapları açmakta idiler. Ancak
günümüzde bankalar faaliyette bulunulan ülke parası dışındaki paralarla da hesaplar açmaktadırlar. Yabancı paralar üzerinden açılan bu fonlar, paranın ait olduğu ülkenin yetki alanı dışında olduğu için, daha cazip bir finansman kaynağı olmaktadır. Europara piyasalarının hiçbir ülkenin yetki alanı içinde olmaması, yani hükümet müdahalelerinin dışında olması nedeniyle faiz oranları, piyasanın fon arz ve talep gücüne göre belirlenmektedir. Eurodolarlar özellikle Londra piyasasında hızla yaygınlaşmıştır. Eurodolarlar, uluslararası para piyasalarından doğrudan fon sağlamada büyük ölçüde kullanılan, daha çok da büyük bankalarca kullanılan bir finansman aracıdır.

Hisse Senetleri
Sermaye piyasasının temel araçlarından biri olan hisse senetleri anonim ortaklıklarda ve sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklıklarda ortaklık payını temsil eden menkul kıymetlerdir. Bu ortaklıklardan başka ülkemiz mevzuatına göre, özel kanunlarla kurulan bazı kuruluşlar da hisse senedi
çıkarabilmektedir. Ancak sermaye piyasasında işlem gören menkul kıymetler anonim ortaklıklara ait hisse senetleridir. Hisse senedi yoluyla sağlanan finansmanın en önemli avantajı, şirkete sabit bir maliyet yüklememesi,
hisse senetleri vadesiz olduğu için anapara geri ödenmesi gibi bir yükümlülüğünün olmamasıdır. Hisse senetleri şirket sermayesinin belirli bir oranını temsil eder ve hisse senetlerinin nominal değerleri toplamı
ortaklığın esas sermayesini oluşturur. Hisse senetleri oy kullanma hakkı, şirket yönetimine katılma hakkı, şirket kârından pay alma hakkı, rüçhan hakkı, tasfiyeden pay alma hakkı ve şirket faaliyetlerinden bilgi alma hakkı sağlarlar. Hisse senetleri tedavül bakımından nama ya da hamiline yazılı hisse senedi olarak sınıflandırılabilir. Nama yazılı hisse senetlerinin el değiştirmesi zor iken, hamiline yazılı hisse senetlerinde bu işlem daha kolaydır.

Tahviller
Tahviller, işletmelerin uzun vadeli sermaye ihtiyaçlarını karşılamak üzere seri halde çıkarmış oldukları borçlanma senetleridir. Tahviller sermaye piyasasında işlem gören uzun vadeli borçlanma senetlerinden biridir. İşletmeler uzun süreli fon ihtiyaçlarını, sermayelerini artırarak, yeni ortaklar almak yerine tahvil
ihraç ederek borç ile karşılayabilirler. Tahviller bir borç aracı olduğu için vadelidir; firmaya vade boyunca faiz ve anapara ödeme yükümlülüğü getirir.
Ülkemizde Türk Ticaret Kanunu’na göre tahvil; “Anonim ortaklıkların ödünç bulmak için nominal değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir” diye tanımlanmaktadır. Yasada tahvillerin anonim ortaklıklar tarafından çıkarılabileceği belirtilmektedir. Ancak daha sonra çıkarılan yasalarla Kamu İktisadi Teşebbüslerine de, anonim ortaklık olmasa da, tahvil
çıkarma hakkı verilmiştir.

Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Vadeli işlem sözleşmesi (futures), ileri bir tarihte, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni veya dövizi alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir. Türkiye’de vadeli işlem sözleşmeleri Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası
(VOB)’nda işlem görmektedir. VOB’da Hisse senedi piyasasında; hisse senedi endekslerine ve hisse senetlerine dayalı; Döviz piyasasında, yabancı paralara dayalı; Faiz piyasasında, hazine bonosu, devlet tahvili veya diğer kısa veya uzun vadeli faiz oranlarına dayalı; Emtia piyasasında ise sayılanların dışında kalan emtia ve diğer dayanak varlıklara dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde işlem yapılabilir.