ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATLARI I Dersi Çağdaş Tatar Edebiyatı soru detayı:

CEVAP:

Rızaeddin Fahreddin (1858-1936) Rızaeddin Fahreddin, “Rıza Kadı” olarak da bilinir. Bügilme kazası Kiçü-Çatı köyünde doğdu. Küçük yaşlarından medresede okumaya başladı. İyi derecede Arapça, Farsça, Rusça öğrendi. Tarih, edebiyat, pedagoji konularında eserler verdi. “Gafil bin Abdullah” takma adı ile yayımladığı büyük bir hikâye olan Selime Yaki İffet (Kazan, 1898-99, 2. bs. 1904), Esma Yaki Emel ve Ceza (Orenburg, 1903) adlı romanı dışındaki eserleri tarih, biyografi, din, eğitim gibi konular hakkındadır.

1891’de Orenburg İdare-i İslamiyesi’ne kadı tayin edildi. 1906’da ayrılıp Vakit gazetesinde çalıştı. Halk edebiyatı ve folklorla ilgili yazılarını “Murad” takma adıyla yayımladı. 1908-1918 yılları arasında Rusya Türklerinin en önemli fikrî, edebî, pedagojik süreli yayınlarından olan Şura dergisini çıkarttı ve yönetti. Hüseyniye medresesinde ders verdi. Sovyet döneminde 1922-1936 arasında İç Rusya ve Sibirya İdare-i İslamiyesi’nin başkanı olarak çalıştı.

Rıza Kadı, aslen Başkurt olmasına rağmen ulusal kimlik anlayışı ve tarih görüşü itibarıyla İsmail Gaspıralı’yı takip eder. Bazı Tatar edebiyat tarihçilerinin de belirttiği gibi “Müslüman Türkçülük” cereyanının önde gelen temsilcilerindendir.