CEVAP:

Roma-Bizans hukukunun en önemli yürürlük
kaynaklarından ve “Constitutiones principum” olarak
adlandırılan imparator emirnameleri İlk İmparatorluk
(MÖ. 27-MS. 235/284) döneminde ortaya çıkmış olup ilk
başlarda Edicta, Decreta, Rescripta, ve Mandata olmak
üzere dört farklı düzenleme biçimini kapsamaktaydı.
Edicta’lar (Bildirgeler), imparatorun bildirgeleri ya da
beyannameleriydi ve genel nitelikli yasalardı. Yeni
imparator yürürlükten kaldırmadıkça bildirgeyi çıkaran
imparatorun ölümünden sonra da yürürlükte kalırlardı.
Decreta’lar (Kararlar) hukuki anlaşmazlığın taraflarınca
yapılan itirazları sonuçlandıran kararlardı. Mandata’lar
(Talimatlar), yasaların uygulanmasıyla ilgili olarak
imparatorun memurlarına yönelik yazılı talimatlarıydı.
Rescripta’lar (Cevaplar) ise yasanın yorumunda ortaya
çıkan görüş ayrılıklarını çözmeye yönelik imparatorun
tavsiye kararlarıydı (Tahiroğlu-Erdoğmuş, 2009, s.76,
Çelebican 1986, s.70-71). İmparatorluk döneminde
(MS. 284-MS. 476) pratik önemini yitirmesi sonucunda bu
farklı düzenlemeler ortadan kalkmaya başlamış ve
sonunda yasalar “leges generales” ya da “constitutiones”
adıyla anılan genel yasalar ve “rescripta” adıyla anılan
özel nitelikli yasalar olarak iki gruba indirgenmiştir
(Troianos-Velissaropoulou, 2002 s.183,).