İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE II Dersi Sakatlık soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Sakatlık sosyal modelinin dayandığı temel ikilikler nelerdir?


CEVAP:

- Yeti yitimi sakatlıktan ayrıdır; yani ikisi farklı olgulara karşılık gelir. Sakatlık toplumsal ve tarihsel olarak kurulan bir durumdur ve değiştirilebilir. Oysa mevcut sistemde öncelik tıp kurumu vasıtasıyla yeti yitimine verilmekte, yeti yitimine çareler bulunmaya çalışılmaktadır. Bunun yerine, yeti yitimi kabul edilip, sakatlığı ortadan kaldırmaya odaklanmak gerekir.

- Sosyal model ile tıbbi-bireysel model birbirini dışlayan yaklaşımlardır. Tıbbi model için sakatlık bireysel bir kusur ya da kişisel bir trajedidir. Oysa sosyal model, sakatlığın, yeti yitimi olan insanlarla sakatlayıcı bir toplum arasındaki ilişkiden kaynaklandığını ileri sürer. Bu iki bakış, beklendiği üzere sakatlığa yönelik farklı politika ve hareket tarzları üretir. Tıbbi model sakatların tüm problemlerini yeti yitimine indirgediği için tıp ve rehabilitasyon hizmetleriyle bu sorunları çözmeye çalışır. Oysa sosyal model aileye ya da tıbba bağımlı bir yaşam değil, bağımsız yaşam fikrini savunur. Bunun için toplumun gerekli düzenlemeleri yapmasını talep eder.

- Sakatlar ve sakat olmayanlar iki ayrı grubu oluşturur. Her şeyden önce sakat kişilerin ezilmesine, sakat olmayan kişiler yol açarlar ya da katkıda bulunurlar. Sakat olmayan kişilerin sakatları acıma nesnesi hâline getirmesi ve yardım-bağış vermesi baskıcı bir yaklaşımdır. Bunun yerine sakatlar yurttaş olarak görülmeli ve ihtiyaçları hak talepleri olarak nitelendirilmelidir. Bunu en iyi yapacak olan ise bizatihi sakatların haklarını almak ve korumak amacıyla kurulmuş kendi örgütleridir.