CEVAP:

Ayverdi’nin kişilerinin bir de misyonu vardır: Kişi yücelecek, nefsin isteklerine karşı koyacak ve insan-ı kâmil mertebesine ulaşacaktır. Bu yüzden romanların ve roman kişilerinin adları, çoğu zaman onların ulaştıkları yeri belirler. Söz gelişi Aşk Budur’da Meryem; Yaşayan Ölü’de Gerçek Çelebi, Ayşe ve Leylâ ile Son Menzil’in kişileri beşeri aşktan ilahi aşka geçişi ve aşkta ulaşılan seviyeyi; İnsan ve Şeytan’da Şevket ve Lâle, aşktaki zıt kutupları; Yolcu Nereye Gidiyorsun’da Adlî, bu serüvendeki ruhsal yolculuğu; Ateş Ağacı, yine aşkın bir başka cephesini; Mesihpaşa İmamı ise romana adını veren İmam’ın aşk ve sevgi konusunda olumsuzdan olumluya doğru değişimini sembolize etmektedirler. Romanlardaki görünüşte sembol hüviyetindeki bu kişiler, bir yanlarıyla insanların ortak taraflarını temsil ederlerken değişim geçirmeleriyle karakter olarak olaylar içinde yer alırlar.