BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I Dersi Sanat, Edebiyat, Akım soru detayı:
SORU:
Sanat-zanaat ayrımı nasıl yapılır?
CEVAP: Geleneksel olarak insan yapısı bir üründe işlev ön plandaysa zanaat, güzellik kaygısı ön plandaysa sanat olarak tanımlanır ancak bu o kadar da kullanışlı ve kesin bir ayrım olamaz. Gombrich Sanatın Öyküsü (Story of Art)’nde güzellik ve işlevin birlikteliğini şu örnekle anlatır:
Bilindiği gibi çok güzel yapılar vardır ve bunlardan bazıları gerçek anlamda birer sanat yapıtıdır. Ne var ki dünyada belirli amaçlarla dikilmemiş tek bir yapı gösteremezsiniz. Bu yapıları tapınma, vakit geçirme yeri veya konut olarak kullanan kimseler onları özellikle işe yararlılık ölçülerine göre değerlendirirler. Bundan başka yapının çizgisini veya oranlarını kendi beğenilerine az-çok uygun bulabilirler ve yapıyı yalnız kullanılma açısından değil binayı bütün haline getiren mimarın çabası açısından da değerlendirebilirler. Çoğunlukla geçişte resim ve heykel sanatına karşı tutumun bundan farkı yoktu. Bu sanatlar salt sanat yapıtları değil belirli görevleri olan nesneler sayılırdı.
Geleneksel olarak insan yapısı bir üründe işlev ön plandaysa zanaat, güzellik kaygısı ön plandaysa sanat olarak tanımlanır ancak bu o kadar da kullanışlı ve kesin bir ayrım olamaz. Gombrich Sanatın Öyküsü (Story of Art)’nde güzellik ve işlevin birlikteliğini şu örnekle anlatır:
Bilindiği gibi çok güzel yapılar vardır ve bunlardan bazıları gerçek anlamda birer sanat yapıtıdır. Ne var ki dünyada belirli amaçlarla dikilmemiş tek bir yapı gösteremezsiniz. Bu yapıları tapınma, vakit geçirme yeri veya konut olarak kullanan kimseler onları özellikle işe yararlılık ölçülerine göre değerlendirirler. Bundan başka yapının çizgisini veya oranlarını kendi beğenilerine az-çok uygun bulabilirler ve yapıyı yalnız kullanılma açısından değil binayı bütün haline getiren mimarın çabası açısından da değerlendirebilirler. Çoğunlukla geçişte resim ve heykel sanatına karşı tutumun bundan farkı yoktu. Bu sanatlar salt sanat yapıtları değil belirli görevleri olan nesneler sayılırdı.