YAKINÇAĞ AVRUPA TARİHİ Dersi Napoleon Harpleri’nden Sonra Avrupa (1815-1848) soru detayı:
SORU:
Sanayi Devrimi’nin yol açtığı önemli sonuçlar nelerdir?
CEVAP:
Sanayi Devrimi, insanlık tarihi açısından önemli bir asama olmakla birlikte başta İngiltere olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinde ciddi sonuçların dogmasına yol açtı. İngiltere’de 1750-1850 yılları arasında nüfus üç kat artarak 10 milyondan 30 milyona çıkmıştı. Bir yandan nüfus baskısı diğer taraftan küçük toprak sahiplerinin topraklarını kaybetmesi, kırsal alandan şehirlere doğru yoğun bir göç dalgasına sebep oldu.
Mesela İngiltere’de 1785 yılı itibarıyla Londra dışında nüfusu 50 bini geçen yalnızca üç şehir varken 70 yıl gibi kısa bir süre sonra nüfusu 50 binden fazla 31 şehir ortaya çıkmıştı. Hızla artan nüfus, genel olarak kömür madenleri ve sanayi açısından zengin olan orta ve kuzey İngiltere’ye doğru göç etti. Tekstil sanayisinin kalbi konumundaki Manchester, 1772 yılında yalnızca 25 bin kişiye ev sahipliği yaparken 1851 yılına gelindiğinde şehrin nüfusu 455 bine yükselmişti.
1802 yılında Fabrika Yasası’nın (Factory Act), parlamentodan geçirilmesin de Muhafazakâr Parti’nin önemli ismi Robert Peel’in (1788-1850) büyük katkısı oldu. Yasa ile çocukların tekstil fabrikalarında çalışmasının önü açıldı. Sanayi Devrimi, yeni bir sınıf olarak sanayi burjuvazisinin ortaya çıkmasına yol açtığı gibi ona rakip konuma gelen isçi sınıfının doğusunu da hazırladı. Sanayinin, temel üretim biçimi halini almasıyla kapitalist ekonomik düzen yeni ve daha kapsamlı bir forma büründü. Bu yeni ekonomik düzeni var eden iki temel bileşen vardı:
- Seri üretimin gerçekleştirilebilmesi için yeterli hammadde kaynağına sahip olmak ve
- Üretilen malı satabilecek yeni pazarlara ulaşmak.
Bu bağlamda İngiltere, sanayileşmesini gerçekleştiren ilk ülke olarak 1870’li yılların başlarına kadar rakipsiz konumunu sürdürdü. Ancak 19. yüzyılın son çeyreğine girilirken birleşmelerini tamamlayan İtalya ve Almanya gibi sanayileşmiş ülkelerle Alsaice-Lorraine’i, Almanya’ya kaptırdıktan sonra Avrupa dışına yönelmek zorunda kalan Fransa’nın yarışa dahil olması, yeni bir siyasi ortam yarattı.