SORU: Sanayileşmenin toplumsal değişim üzerindeki etkisi nedir?
CEVAP: Modern dünyaya eşlik eden bir diğer süreç de sanayileşmedir. Sanayileşme, feodal toplum ilişkisinden endüstriyel topluma geçiş açısından insanlık tarihinde bir devrim sayılabilir. Mal ve hizmetlerin seri ve ucuz üretimi ve piyasaya sunulmasını makinelerle gerçekleştiren sanayileşme, hem toplumların yapısında ciddi değişimlere sebep olmuş, hem de sömürgeci koşulları daha da hızlandırmıştır. Bir kere mal ve hizmetlerin makinelerle seri üretimi, giderek hız kazanmış; teknolojik araçların gelişmesiyle birlikte bu hız daha da artmıştır. Dolayısıyla üretimde de bir artış olmuştur. Üretimdeki artış, en basit biçimde hammadde, işgücü ve malların satımı gibi süreçlerde de bazı değişimleri zorlamıştır. Sanayileşme ile birlikte kapitalizmin ölçek büyütmesinin bir sonucu olarak, gerek hammadde ve ucuz işgücü temini, gerekse mal ve hizmetlerin tüketilmesi ulus ölçeklerini zorlayıp sınırları aşmaya başlamıştır. Öncelikle üretilen malların iç pazar ihtiyaçlarının çok üzerinde olması, dış pazara açılmayı bir zorunluluk haline getirmekteydi. Diğer yandan hammadde ve ucuz işgücü temini de, her yönüyle ulus-devletlerin sınırları dışında yeni arayışları gündeme getirmiştir. Böylece ulusaşırı şirketler dünya ölçeğinde boy göstermeye başlamıştır.