SOSYAL PSİKOLOJİ II Dersi Kültür ve Psikoloji soru detayı:
SORU:
Schwartz’ın kültür ve değerler ile ilgili analizleri hakkında bilgi veriniz.
CEVAP:
Schwartz’ın elli dört toplumdan öğretmenler ve öğrenciler arasından aldığı örneklemde yapmış olduğu çalışmada on tane değer ortaya çıkmış ve bunlar iki boyutta sınıflandırılmıştır: Bir boyut benliği yüceltmeye (güç, başarı, hedonizm) karşı benlik aşkınlığı (evrenselcilik, yardımseverlik). Diğer boyut ise muhafazakârlığa (konformite, güvenlik, gelenek) karşı değişime açık olmak (benlik doğrultusunda davranmak, uyarılma aramak). Boyutları, iki zıt ucu olan bir süreklilik çizgisi olarak düşünmeniz gereklidir. İlk boyutta bu süreklilik çizgisinin bir ucu benliği yüceltmek, diğer zıt uç benlik aşkınlığıdır. İkinci boyutta süreklilik çizgisinin bir ucu muhafazakârlık, diğer zıt ucu ise değişime açık olmaktır. Schwartz bu iki boyutun (toplam on değer), bireysel ihtiyaçlarda (biyolojik, kişiler arası, sosyokültürel) temellenen insan varoluşunun evrenselliğini temsil ettiğini ileri sürmüştür.
Schwartz’ın saptadığı bu on değer ve iki boyut bireyler düzeyindeki analizlerin sonucunda elde edilmiştir. Schwartz bu analizi kültür/ülke düzeyinde gerçekleştirdiğinde yedi değer öne çıkmıştır: Muhafazakârlık, duygusal özerklik, entelektüel özerklik, hiyerarşi, eşitlikçi bağlanma, egemenlik, uyum (harmoni). Ve bunlar üzerinde yaptığı daha ileri analiz bunların iki uçlu üç boyutta toplanabileceğini göstermiştir: Muhafazakârlığa karşı özerklik, hiyerarşiye karşı eşitlikçilik ve egemenliğe karşı uyum. Bu üç boyutun her biri tüm toplumlardaki temel meselelere işaret etmektedir: İlki bireylerin gruplarıyla nasıl ilişkilendiğini (gruba ya da topluma gömüklük veya ondan bağımsız olma) betimler. İkincisi insanların diğerlerinin refah durumunu ne kadar gözettiğini (ilişkilerin yatay veya dikey yapılanması) betimler. Üçüncüsü insanların doğal dünya ve sosyal dünyayla ilişkilerini (onlar üzerinde egemenlik kurma ve onları sömürme veya onlarla birlikte yaşama) betimler.