CEVAP:

Ürünler standart sınıf ve alt sınıflara ayrıldıktan sonra ayrıca, her sınıf kendi içerisinde kalite derecelerine ayrılır. Kalite dereceleri 11 madde altında incelenmektedir.

Hektolitre Ağırlığı: Hektolitre ağırlığının yüksek olması, tanelerin sıkı yapılı (sert) olması demektir. Tanelerin sert olması ise protein oranının yüksek, kabuk yüzeyinin az, un veriminin yüksek olması anlamını taşımaktadır. Görüldüğü gibi hektolitre ağırlığı ürünün birçok özelliklerini bildiren bir ölçü olduğundan, dünyada önemli bir kalite faktörü konumundadır. Makarnalık buğdaylarda hektolitre ağırlığı 80 kg, ekmekliklerde 76 kg, biralık arpada 65 kg, yulafta 41 kg, çavdarda 72 ve tritikalede 70 kg’ın üzerinde olması istenir.

Camsılık: Camsı tane yapısı üründe protein oranının yüksek olduğunu bildiren iyi bir ölçü olduğundan bütün dünyaca kalite faktörü olarak ele alınır. Makarnalıklarda camsılık ürünün protein oranını bildirir. Camsı taneler oranı, I.derecedeki makarnalık buğdaylarda %75, II. derecedekilerde %60, III. derecedekilerde ise % 40 olmalıdır. Camsılık %80 ve üzerindeki ürünlere prim ödenir.

Safiyet: Ürünün kendi türü dışındaki tohumlar, ot tohumları, taş-toprak, sap-saman, organizma artıkları bakımından durumunu bildirir. Bu tip dışından bazıları, kaliteyi bozarken bazıları da saklamayı zorlaştırır, taşımada fazla para ödenmesine neden olur. Çeşitli standardizasyon sistemlerinde çeşitli kalite dereceleri için kabul edilen yabancı madde oranı yaklaşık % 0-1’dir.

Yabancı Maddeler İçinde Başka Ürünler: Buğday içinde çavdar, yulaf, arpa karışıklığı olarak görülür. Arpa ve yulaf karışıklığı yurdumuzda % 0.5 kadardır. Bu oran dünya standartlarının altındadır. Bizde önemli olan çavdar karışıklığıdır ve bu oran % 5’dir.

Yabancı Maddeler İçinde Ot Tohumları: Tarla sarmaşığı, sarı ot, delice, yabani hardal, pelemir, köy göçüren, düğün çiçeği ve pek çok fiğ türleri tarla ürünlerimizi kirletmeleri nedeniyle kıyı ve geçit bölgelerimizde önem kazanırlar.

Başka Sınıftan Taneler: Belli bir sınıfa giren ürünün içinde öteki sınıflardan tanelerin bulunması demektir. Örnek; bir makarnalık buğday sınıfı içerisine diğer bir makarnalık sınıfından taneler veya ekmeklik buğday sınıfının karışmasıdır. Türk buğdayları içinde başka sınıftan buğday oranı yaklaşık % 10’dur.

Bozuk Taneler ve Kızışarak Bozulmuş Taneler: Her türlü böcek yeniği, çimlenmiş, küflenmiş taneler, mantar sporları, böcek, yumurta ve larvaları ile bulaşmış tanelerdir. Yığın içinde olmaları ürünlerin bozulmasına sebep olur. Standart bir ürün içinde toplam bozuk tanelerin oranı % 5’i aşmamalıdır. Bozuk taneler içinde kızışmış taneler oranı en fazla % 5 olmalıdır.

Su Oranı: Üründe su oranı öncelikle alış veriş bakımından önemlidir. Alıcı tahıl yerine su almayı istemez. Nemli ülkeler için % 14,5 olarak alınan üst su değeri, ülkemizde % 13,5 olup, bunun üstündeki su oranı bulunan ürünler standart derecelerine sokulmaz. Suyu % 12’den aşağı olan ürünlere ise prim ödenir.

Kalburaltı: Kalburaltı maddeleri eleme sırasında 1.8 mm elek altına geçen maddelerdir. Buna kırık taneli ve ince yapılı taneler de dahildir.

Sürme Topu: Sürme sporlarıyla dolmuş taneler anlaşılır. Tanelerin içi siyah sporlarla dolmuştur. Sürmeli tane parmakla ezilip koklanırsa bataklık kokusu hissi verir. Bu koku, sürmeli tanelere özel olan kokudur. 1 kg’lık üründe sürme topu sayısının 3-5 adedi geçmesi istenmez.

Koku: Buğday ürünü avuç içerisine alıp ovalanır eğer buğday kokusundan başka koku hissedilirse bu ürün temiz ve saf değildir. Taşıma sırasında başka ürünlerden koku sinmiş demektir. Bu koku ürünün kalitesini ve standardını olumsuz etkileyen bir durumdur.