CEVAP:

Sosyal devlet hizmetlerinden dışlanma; eğitim hizmetlerinden dışlanma, sağlık hizmetlerinden dışlanma ve sosyal güvenlikten dışlanmadan oluşmaktadır.

Eğitim Hizmetlerinden Dışlanma: Eğitim bir insan hakkı olmanın yanı sıra toplumsal bütünleşmenin en önemli araçlarından birisidir. Bu açıdan bakıldığında dışlanmışların ya hiç eğitim almadığı yahut okullarını erken terk etmek zorunda kaldıkları görülür. Örneğin öğretmen okullarına verilen desteğin çekilmesi, eğitimin özelleştirilmesi ve kız çocuklarına yönelik ayrımcı tutumlar dünyanın pek çok bölgesinde insanların eğitim hizmetlerinden yararlanamaması anlamına gelmektedir. 

Sağlık Hizmetlerinden Dışlanma: Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre sağlık “sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik hali”dir. Sağlık sigortası sisteminin yokluğu ve/ya da işlemiyor oluşu toplumun önemli bir kesiminin bu hizmetlere ulaşamaması ile sonuçlanmaktadır. Yine ana çocuk sağlığı hizmetlerindeki geri çekilme, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi ve ulaşılabilir ucuz, güvenli kliniklerin olmaması sağlık hakkının ihlâli anlamına gelir. Öte yandan özellikle engelli bireyler düşünüldüğünde, halihazırda yaşanan ayrımcı pratiklere bir de sağlık hizmetlerinde dışlanmanın eklendiği görülür.

Sosyal Güvenlikten Dışlanma: Sosyal güvenlik, bireylere; yaşlılık, iş göremezlik, sakatlık, işsizlik, ölüm hallerinde gelir güvencesi sağlayan, yasal koruma programlarıdır. Sosyal güvenlik sosyal risklerle ilgilidir ve bir insan hakkıdır. Ancak dışlanmışlar primlerin yüksekliği, işsizlik yahut kayıt dışı ekonomide çalışıyor veya da marjinal işler yapıyor olmaları nedeniyle sosyal güvenlik programlarından da yararlanamamaktadır.