CEVAP:

Sosyal dışlanmanın yol açtığı sorunlardan ilki, kişinin öz değer duygusunu yitirmesidir. Stres, kınanma korkusu, damgalanma kişinin toplumla bütünleşmesini engellerken; temel ihtiyaçların karşılanamaması fiziki rahatsızlıkları da beraberinde getirmektedir. Bedensel ve ruhsal rahatsızlıklar, yetersizlik duygusu ve özsaygının kaybı toplum değerleri ile bütünleşememe ile sonuçlandığı gibi dayanışma ağlarının çökmesi de dışlanma sürecinin yeniden üretilmesine neden olmaktadır. Toplumun önemli kesimlerinin politik alandan dışlanması, ülke demokrasisinin zarar görmesine; kayıt dışı ekonominin genişlemesi ise uzun vadede ülke ekonomisine zarar vermektedir. Öte yandan sosyal dışlanmanın sadece ekonomik veçhesiyle ele alınması meseleyi yoksullukla mücadele söylemine oturtma riskini taşımaktadır. Oysa sosyal dışlanma çok boyutlu dinamik bir süreçtir. Bu nedenle sosyal dışlanmanın önlenmesi için yapılacaklar dışlanma biçimine göre değişmektedir. Sosyal dışlanmayı önlemeye yönelik araçlar genellikle yoksulluk ve işsizlikle mücadele biçiminde belirirken, eş zamanlı olarak sosyal devlet hizmetlerinin fırsat ve sonuç eşitliği yaratacak biçimde düzenlenmesi, insan haklarının güçlendirilmesi ve etkin bir adalet mekanizmasının kurulması da önemlidir.