GENEL DİLBİLİM II Dersi Karmaşık Tümce ve Yan Tümcecikler soru detayı:

CEVAP:

1. [ADIL yüzmek] iyi bir spordur.
2. [ADIL sigara içmek] sağlıksızdır.
3. [ADIL her gün süt içmek] kemiklere iyi gelir.

Yukarıdaki örneklerde ADIL’lar denetlenmemektedir. Ancak kim yüzecek, kim sigara içecek ve kim her gün süt içecek sorularına verilecek yanıt herhangi bir insandır. Bu tür denetlenmeyen ancak her hangi bir insan olarak yorumlanan ADIL soyut ADIL olarak adlandırılır ve ADILsoy olarak gösterilir.

Soyut ADIL sadece tümce başında görülmez. a, b ve c'de üst tümcede ADIL'ı denetleyecek bir öğe yoktur. Ancak bazen üst tümcede başka AÖ’ler bulunsa bile ADIL, soyut ADIL okuması alabilir. Örneğin, Erguvanlı-Taylan (1996) aşağıdaki örnekleri göstermiştir:

1. Ben [ADIL kalabalıkta sigara içmeye] karşıyım.
2. Ben [ADIL Çin’le ticari ilişkilere girmeyi] destekliyorum (Erguvanlı- Taylan 1996:51)

Örnek (i) ve (ii)’daki ADIL’ları denetleyen bir ana tümce ögesi bulunmamaktadır, ama üst tümcenin de öznesi vardır. Yine de sigara içen ve Çin’le ilişkilere girecek olan üst tümcedeki özne ile aynı kişi okuması almaz. (i)’deki ADIL, sigara içecek herhangi biri olarak anlaşılırken, (ii)’deki belki konuşucunun da içinde bulunduğu belli bir ticaretle uğraşan grup olarak yorumlanabilir