ULUSLARARASI ÖRGÜTLER Dersi Sui Generis Örgütler soru detayı:
SORU:
Sui generis örgütler kavramını açıklayınız.
CEVAP: Bu ünitede, ders kitabımızın genelinde yapmış olduğumuz sınıflandırmaya uymayan, kendine özgü uluslararası örgütler tanıtılmaya çalışılacaktır. Bu örgütler Bağımsız Devletler Topluluğu, Şangay İşbirliği Örgütü, İslam İşbirliği Örgütü ve Arap Birligi olarak belirlenmiştir.
1917 Ekim Devrimi’nin ardından yaşanan İç Savaş’ın sonunda 1922 Aralık’ında kurulan Sov- yet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Aralık 1991’de dağılmıştır. Kurmaya çalıştığı “Bolşevik Sistem”le, İkinci Dünya Savaşı’nda faşizme karşı kazanılan zaferdeki büyük payıyla ve Soğuk Savaş dönemindeki iki kutuplu sistemde iki süper güç- ten biri olma nitelikleriyle 20. yüzyıla damgasını vuran bu büyük devletin yıkılması uluslararası sis- tem içerisinde köklü değişikliklere yol açmıştır. Bu değişikliklerden bazıları tüm sisteme ilişkin iken (örneğin iki kutuplu sistemin sona ermesi) bazıları ise eski Sovyet coğrafyasını ve komşu coğrafyaları etkilemiştir. Bağımsız Devletler topluluğu, SSCB sonrasında bu coğrafyadaki kendine özgü örgütler- den biridir. Bölgedeki gelişmelerin masaya yatırıl- dığı önemli bir platform rolü oynamaktadır.
Bu bölümde SSCB’nin dağılmasının sonuçların- dan biri olan Bağımsız Devletler Topluluğu ile So- ğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra temelde Rusya Federasyonu (RF) ve Çin arasındaki işbirliği arayış- larına zamanla dört bölge ülkesinin de katılmasıyla kurulan Şangay İşbirliği Örgütü incelenecektir.
İslam İşbirliği Örgütü, Filistin Sorunu ve buna bağlı gelişmeler karşısında İslam ülkelerinin tep- kilerini daha güçlü bir şekilde ortaya koymak için toplanan konferanslar sonucunda kurulmuştur. Ör- güt faaliyetleri açısından üye ülkelerin nüfuslarının çoğunluğunun Müslüman olması, bir avantaj olarak görülse de din dışında çok fazla ortak noktanın bu- lunmaması önemli bir dezavantajdır. Farklı coğraf- ya, kültür (dinsel boyut hariç), dil, ırk ve yönetim şekilleri ülkelerin çıkarlarını uyumsuzlaştırırken pek çok konuda uzlaşmayı da zorlaştırmaktadır.
Arap Birligi ise Arap devletleri arasında her alanda işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuş- tur. Günümüzde 22 üyesi bulunan Örgüt, yoğun bölgesel sorunlar karşısında ve İsrail ile ilişkilerde başarılı politikalar geliştirememiştir.
Bu ünitede, ders kitabımızın genelinde yapmış olduğumuz sınıflandırmaya uymayan, kendine özgü uluslararası örgütler tanıtılmaya çalışılacaktır. Bu örgütler Bağımsız Devletler Topluluğu, Şangay İşbirliği Örgütü, İslam İşbirliği Örgütü ve Arap Birligi olarak belirlenmiştir.
1917 Ekim Devrimi’nin ardından yaşanan İç Savaş’ın sonunda 1922 Aralık’ında kurulan Sov- yet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Aralık 1991’de dağılmıştır. Kurmaya çalıştığı “Bolşevik Sistem”le, İkinci Dünya Savaşı’nda faşizme karşı kazanılan zaferdeki büyük payıyla ve Soğuk Savaş dönemindeki iki kutuplu sistemde iki süper güç- ten biri olma nitelikleriyle 20. yüzyıla damgasını vuran bu büyük devletin yıkılması uluslararası sis- tem içerisinde köklü değişikliklere yol açmıştır. Bu değişikliklerden bazıları tüm sisteme ilişkin iken (örneğin iki kutuplu sistemin sona ermesi) bazıları ise eski Sovyet coğrafyasını ve komşu coğrafyaları etkilemiştir. Bağımsız Devletler topluluğu, SSCB sonrasında bu coğrafyadaki kendine özgü örgütler- den biridir. Bölgedeki gelişmelerin masaya yatırıl- dığı önemli bir platform rolü oynamaktadır.
Bu bölümde SSCB’nin dağılmasının sonuçların- dan biri olan Bağımsız Devletler Topluluğu ile So- ğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra temelde Rusya Federasyonu (RF) ve Çin arasındaki işbirliği arayış- larına zamanla dört bölge ülkesinin de katılmasıyla kurulan Şangay İşbirliği Örgütü incelenecektir.
İslam İşbirliği Örgütü, Filistin Sorunu ve buna bağlı gelişmeler karşısında İslam ülkelerinin tep- kilerini daha güçlü bir şekilde ortaya koymak için toplanan konferanslar sonucunda kurulmuştur. Ör- güt faaliyetleri açısından üye ülkelerin nüfuslarının çoğunluğunun Müslüman olması, bir avantaj olarak görülse de din dışında çok fazla ortak noktanın bu- lunmaması önemli bir dezavantajdır. Farklı coğraf- ya, kültür (dinsel boyut hariç), dil, ırk ve yönetim şekilleri ülkelerin çıkarlarını uyumsuzlaştırırken pek çok konuda uzlaşmayı da zorlaştırmaktadır.
Arap Birligi ise Arap devletleri arasında her alanda işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuş- tur. Günümüzde 22 üyesi bulunan Örgüt, yoğun bölgesel sorunlar karşısında ve İsrail ile ilişkilerde başarılı politikalar geliştirememiştir.