CEVAP:

3 Kasım öncesinde Osmanlı yenileşmesinde çok önemli ve radikal faaliyetlerin yapıldığı vakıadır, fakat bunların hepsi dönemin hükümdarlarının iradeleri ve istekleriyle olmaktaydı. Tanzimat Fermanı, bu faaliyetleri şahsî tercih veya irade olmaktan çıkarıp, devletin vazgeçilmez bir siyaseti hâline getirmiştir. Nitekim bundan son­raki yıllarda modernleşme faaliyetleri hem süreklilik kazanmış hem de devletin ve toplumun her alanını ve kesimini kapsayacak resmî bir boyuta sahip olmuştur.