CEVAP:

Modernleşmenin anahtar kavramlarından birisi halk kavramıdır. Bu kavrama dayanılarak iktidarın değiştirilmesi mümkün olabilir. Batı modernleşme süreçlerinde basılı kitapların yaygınlaşmasının, gazete, dergi gibi süreli yayınların çoğalmasının, şehirli orta sınıfların kilise ve krallıktan oluşan otoriteye karşı bilinçlenmelerinin, şiddete varan güçlü muhalefet oluşturabilmelerini sağladığı vakadır. Buna karşılık modernleşme öncesinde Osmanlı’da durum Batı’dakinden oldukça farklıdır. Bu bakımdan Klasik Osmanlı Dönemi’nde muhalif cepheyi hangi sosyolojik yapının sağladığını görmek adına öncelikle Osmanlı zihinsel yapısına bakmak gerekir. Şüphesiz klasik dönemde de halk olgusunun tamamen yok sayıldığı söylenemez.