SANAT TARİHİ Dersi Tarih Öncesi ve İl Çağ'da Anadolu, Mezopotamya ve Eski Mısır Sanatı soru detayı:
SORU:
Tarih öncesi Mezopotamya kültürlerini açıklayınız?
CEVAP:
Hassuna kültürü, adını Kuzey Irak’ta Musul yakınında kurulmuş Hassuna’dan almaktadır. MÖ altıncı binin başlarına tarihlenen Hassuna evresi çok mekânlı, duvar yapımında kerpiçin kullanıldığı mimari açıdan çok gelişmiş bir dönemi temsil eder. Evlerin tabanları altında açığa çıkarılan mezarlarda, aralarında pişmiş toprak heykelcikler, taş kaplar, süs eşyası ve çanak-çömleklerin de bulunduğu sayısız mezar eşyası ele geçmiştir. Hassuna Dönemi’nde ayrıca, ham bakırdan dövülmek suretiyle takı gibi çeşitli eşyalar da yapılmıştır (Erkanal 2008:1039; Köroğlu 2011:11).
Samarra kültürü (MÖ 5300-5100), Orta Mezopotamya’da, Bağdat’ın 90 km kuzeyinde ortaya çıkmıştır. Kendine özgü boyalı ve iyi pişirilmiş bir çanak çömlek grubu üzerinde stilize insan, hayvan ve bitki motifleri görülmektedir.
Halaf kültürü (MÖ 5500-4800), adını, seramik örneklerinin ilk çıkarıldığı yer olan Suriye’nin kuzeyindeki Halaf Höyüğü’nden almaktadır. Bu dönemde üretilen çanak çömleğin üzerinde yaygın olarak geometrik motifler ve Tanrı simgesi olan boğa başı figürü yer alır. Halaf kültürünün son evresinde çanak çömlek pişirme fırınlarının çok geliştiği söylenebilir. Bu döneme ilişkin en yaygın buluntuları ana tanrıça olarak nitelendirilen ve dinsel inançlarla bağlantılı idoller oluşturmaktadır.
Obeyd/Ubaid kültürüne (MÖ 5900-4300), ilk kez Sümer yerleşimi olarak bilinen Ur Höyüğü’nün yakınında Tel El Ubaid adlı höyükteki araştırmada rastlandığı için bu höyüğün adı verilmiştir. Bu dönemde yavaş dönen el çarkının kullanılmaya başlanması bir yeniliktir. Bu yöntemle daha fazla sayıda üretim yapmak mümkün olmuştur. Üretilen seramikler üzerinde genellikle kare, daire, üçgen gibi geometrik motifler yer almaktadır.