XIX. YÜZYIL TÜRK DÜNYASI Dersi KUZEY TÜRKLERİNDE UYANIŞ VE REFORM soru detayı:

CEVAP:

Uyanış hareketinin öncelikle Kazan Tatarları arasında çıkması tarihî ve diğer şartların ürünüdür. Ticaret yollarının kesiştiği Volga boyunda, Hıristiyan Ruslarla komşu olarak yaşayan Tatarlar, Türk kavimleri içinde yerleşik hayata epey önce geçen bir halktı; ataları olan Bulgarlar zamanından beri bölgede iktisadi bir güç oldular. XVIII. yüzyılın sonunda Rusya’nın verdiği ticari hakları iyi bir şekilde kullanarak zenginleşen Tatar tacirlerinin katkısıyla Kazan ve çevresinde kültürel bir canlanma ve uyanış hareketi ortaya çıktı. Bulundukları coğrafyanın yarattığı dinî sorunlar üzerinde kafa yoran Tatar ulamasının sahip olduğu tartışma geleneği de bu uyanışta etkili oldu.