TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi İLK ASKERÎ DARBE VE BÜROKRATİK VESAYETİN KURUMSALLAŞMASI (1960-1971) soru detayı:
SORU:
TBP kimler tarafından kurulmuştur ve programlarında ne vardır?
CEVAP:
Alevilerin ilk siyasal deneyimi olan TBP, 17 Ekim 1966’da Avukat Cemal Özbey önderliğinde 12 kişi tarafından kurulmuştur. TBP’nin tüzük ve programlarında Kemalizm’e güçlü göndermeler bulunmaktadır. Mesela Kemalizm’in devletçilik anlayışı (ince detaylar dışında) tamamen benimsenmiştir. Devrimcilik, cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve halkçılığa vurgular, CHP’nin vurgularıyla benzerlik taşımaktadır. Bununla birlikte esas farklılaşma, laiklik konusunda ortaya çıkmaktadır. Kemalizm’in laiklik anlayışını teorik olarak kabul etseler de uygulanışına karşı çıkmışlardır.
Aleviler, devletin sadece Sünniliğin Hanefi mezhebini muhatap almasını, onu temel referans kaynağı olarak kabul etmesini ve sadece dinin belirli bir yorumunun Diyanet İşleri Başkanlığında temsil edilmesini kabul etmemektedirler. TBP, 1969 genel seçimlerinde Amasya, Tokat, Malatya, Sivas gibi alevi nüfusunun yoğun olduğu yerlerden toplam 8 milletvekili çıkarmasına rağmen, ülkenin alevi nüfusu dikkate alındığında çok da başarılı olamamıştır. Bunun en önemli sebeplerinden birisi aynı dönemde sosyalist hareketlerin güçlenmesi ve Aleviliğin 1960’lı yıllarda solla kurduğu güçlü ve yakın ilişkidir.