TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi TEK PARTİ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE (1923-1950) soru detayı:
SORU: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası şeklinde yeni bir partinin kurulmasına götüren gelişmeler nelerdir?
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası şeklinde yeni bir partinin kurulmasına götüren gelişmeler nelerdir?
CEVAP: Yeni bir partinin kurulmasına götüren gelişme, 20 Ekim 1924’te, Menteşe mebusu Esat (İleri) Efendi’nin, Mübadele, İmar ve İskân Vekili Refet (Canıtez) Bey’e yönelttiği ve mü- badil ve muhacirlerin yerleştirilmeleri sırasında görülen sorunları ve yapılan yolsuzluk- ları eleştiren soru önergesiydi. Bakanın cevabı tatmin edici bulunmayınca soru önergesi gensoruya dönüştürüldü. Bu arada önce Kazım (Karabekir) Paşa sonra Ali Fuat (Cebesoy) Paşa askerî görevlerinden istifa ederek Meclis toplantılarına katılmaya başladı. Mustafa Kemal Paşa bu istifaları bir “paşalar komplosu” olarak nitelendirdi ve komutanların mil- letvekilliğinden istifa ederek ordudaki görevlerini sürdürmelerini istedi. Ali Fuat ve Ka- zım Paşalara ek olarak Cafer Tayyar (Eğilmez) Paşa da bu talebe uymadı, öteki komutanlar milletvekilliğinden istifa ettiler.
Yeni bir partinin kurulmasına götüren gelişme, 20 Ekim 1924’te, Menteşe mebusu Esat (İleri) Efendi’nin, Mübadele, İmar ve İskân Vekili Refet (Canıtez) Bey’e yönelttiği ve mü- badil ve muhacirlerin yerleştirilmeleri sırasında görülen sorunları ve yapılan yolsuzluk- ları eleştiren soru önergesiydi. Bakanın cevabı tatmin edici bulunmayınca soru önergesi gensoruya dönüştürüldü. Bu arada önce Kazım (Karabekir) Paşa sonra Ali Fuat (Cebesoy) Paşa askerî görevlerinden istifa ederek Meclis toplantılarına katılmaya başladı. Mustafa Kemal Paşa bu istifaları bir “paşalar komplosu” olarak nitelendirdi ve komutanların mil- letvekilliğinden istifa ederek ordudaki görevlerini sürdürmelerini istedi. Ali Fuat ve Ka- zım Paşalara ek olarak Cafer Tayyar (Eğilmez) Paşa da bu talebe uymadı, öteki komutanlar milletvekilliğinden istifa ettiler.