TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ Dersi Milli Devletin Doğuşu ve Millet Egemenliğine Geçiş soru detayı:

CEVAP:

Halkçılık Programı; 13 Eylül 1920’de BMM Reisi Mustafa Kemal imzasıyla Meclis Başkanlığına sunuldu. Programın giriş kısmındaki açıklamalar ve oturum başkanının “hükümetin okunacak beyannamesi var” açıklaması belgeye hükümet programı boyutu kazandırdı. Üç bölüm ve 31 maddeden oluşan Halkçılık Programı’nın amaç ve öğreti bölümünde; önce TBMM’nin ulusal sınırlar içinde bağımsız yaşamak, hilafet ve saltanat kurumlarını kurtarmak amacıyla oluşturulduğu vurgulanıyordu. Ardından, hükümetin amacının salt halkı özgür kılmak değil aynı zamanda emperyalizm ve kapitalizm baskı ve zulmünden kurtararak onu, yönetim ve egemenliğin tek sahibi yapmayı amaçlandığı da belirtiliyordu. Programın temel maddeler bölümünde ise, yeni Türkiye Devleti’nin siyasi yapısını belirleyen kurallara yer verilmişti. Egemenliğin bağsız, koşulsuz ulusa ait olduğu; idare yönteminin, halkın yazgısını kendi istemi doğrultusunda çizmeyi amaçlayan ilkelere dayandığı; yasama ve yürütme yetkisinin ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM’de toplanacağı “Türkiye Halk Hükümeti”nin de TBMM tarafından yönetileceği vurgulanmıştı.
Yeni Türkiye Devleti’nin temel yapısını belirleyen bu belge, yasa önerisi mi yoksa hükümet programı mıydı? Bazı milletvekilleri bunu bir yasa taslağı olarak algılayıp Kanun-u Esasi Encümeni’ne gönderilmesini isterken, bazıları da bunun bir yasa olmayıp bir program, hatta hükümetin siyasi programı olduğu görüşündeydi. Program, 18 Eylül’de incelenmek üzere özel komisyona gönderildi. Konya isyanı ve hükümetle komisyonun kimi noktalardaki görüş ayrılıkları nedeniyle, ancak iki ay sonra meclis gündemine gelebildi. Özel komisyon, Halkçılık Programı’nı ikiye ayırdı; amaç ve öğreti bölümünü Meclis Bildirisi olarak yayınladı, diğer bölümü ise Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Anayasa) olarak düzenledi. Uzun tartışmalardan sonra TBMM, 20 Ocak 1921’de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu kabul etti.