MUHASEBE VE HUKUK Dersi Ticaret Hukukunun Esasları soru detayı:

CEVAP:

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 19.
maddesinde ticari iş karinesi dediğimiz konu
düzenlenmiştir. Buna göre (1) Bir tacirin borçlarının ticari
olması asıldır. Ancak, gerçek kişi olan bir tacir, işlemi
yaptığı anda bunun ticari işletmesiyle ilgili olmadığını
diğer tarafa açıkça bildirdiği veya işin ticari sayılmasına
durum elverişli olmadığı takdirde borç adi sayılır. (2)
Taraflardan yalnız biri için ticari iş niteliğinde olan
sözleşmeler, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, diğeri
için de ticari iş sayılır.
Ticari iş karinesi, ticari işin kapsamını kısmen
daraltmakta, kısmense genişletmektedir. Düzenlemeye
göre aslında ticari iş olarak kabul edeceğimiz bazı işler
artık ticari değil, âdi iş olarak kabul edilecek; ticari iş
olmasını beklemediğimiz bazı işler ise ticari iş olarak
kabul edilmektedir. Ticari işin kapsamını daraltan örneği
yukarıda ifade etmiştik, bir kez daha anımsayalım: Kural
olarak taciri borç altına sokan her türlü iş, ticari iştir.
Ancak tacirin ticari işletmesini ilgilendirmeyen özel
işlerinin de ticari iş sayılması makul değildir. Bunun için
düzenlemede, bu hususun karşı tarafa bildirilmesi
kaydıyla, yapılan işlem ve fiilin artık ticari iş
sayılmayacağı hüküm altına alınmıştır. Öte yandan
düzenlemenin ticari işin kapsamının genişletilmesine
ilişkin kısmını da gözden kaçırmamak gerekir. Buna göre
taraflarından biri için ticari iş niteliğinde olan sözleşme,
karşı taraf için de ticari iş sayılmaktadır. Söz gelimi
otomobilini, bir şirkete satan memurun gerçekleştirdiği
işlemin hukuksal niteliğini ele alalım. Şirket açısından
burada ticari iş niteliğinde bir satım sözleşmesi söz
konusudur. Taraflardan biri için ticari olan bu sözleşme
karşı taraf yani aracını satan memur için de ticari iş
sayılacaktır.