CEVAP:

Balıklar açısından toksikolojide en önemli or­gan, şüphesiz solungaçlardır. Solunum, boşaltım ve osmoregülasyondan sorumlu olan solungaçlar, toksik kimyasallara sürekli ve direkt olarak maruz kalmaktadır. Bu organın işleyişindeki temel unsur olan primer (birincil) lamella filamentleri, solungaç kemiğine tutunmuş olarak bulunmaktadır. Ayrıca etkinliği artırmak adına bu lamellaların altında ve üstünde seconder (ikincil) lamellar da yer almaktadır. Su tüm bu plakalardan geçerken gerekli oksijen so­lungaçlar tarafından absorbe edilir. Bu levhaların dışındaki epitel hücrelerindeki kan akışı, suyun akışına zıt yönlüdür ve bu mükemmel mekanizma oksijeni en iyi şekilde almayı sağlamaktadır. Ancak bu etkin me­kanizma oksijenin yanı sıra toksik metallerin de çok etkili bir şekilde vücuda girmesine neden olmaktadır. Sudaki toksikant böylece solungaçlarca absorbe edilerek kan dolaşımına sokulmak suretiyle tüm vücuda yayılır. Sucul sistemlerde toksik metal konsantrasyonun ani ve yüksek seviyeli artışlarında, balıkta gözlenen en önemli akut etki, seconder lamellalardaki epitel hücreler üzerindeki ciddi tahrişlerdir.

Toksik metallerin balık vücuduna diğer giriş mekanizmaları, deri ve sindirim sistemidir. Deride yer alan mukus tabakası bakteri ve toksikant girişlerinde önemli bir bariyer teşkil etse de özellikle sediment ile direkt temas hâlinde yaşayan balıklarda deriden toksikant girişi oldukça yüksek seviyelere çıkabilir. Yine diyetlerinde yer alan besinlerin ihtiva ettiği toksik metalleri de direkt olarak vücutlarına almış olurlar.

Balık vücuduna giren toksikantlar etki mekanizmasına göre farklı doku ve organlarda birikir ve onlara zarar verir. Karaciğer dokusunda yer alan metallotionein proteinleri, toksikantları detoksifiye edebilme kabiliyetinde olduğu gibi, bunların bir kısmı safra sıvısı ile de vücuttan atılabilir. Ayrıca kan dokuda yer alan bazı proteinlerce sarılarak çözünmez hâle getirildikten sonra vücuttan atılabilir ya da çeşitli organlarda biriktirilebilir.