HUKUK SOSYOLOJİSİ Dersi Uyma Davranışı soru detayı:

CEVAP:

Toplumsal norm, bir grubun üyelerinin etkileşime geçmesiyle oluşan grup üyelerince anlaşılan, grup üyelerine rehberlik eden ve/veya grubun üyelerini belli bir toplumsal davranışa zorlayan kurallar ve standartlar olarak tanımlanabilir (Cialdini/ Trost, 1998, s. 151, 152). Basitçe ne yapılması veya yapılmaması gerektiğini düzenleyen onaylama ve onaylamamaya ilişkin toplumsal tutumdur. Çöp atmaya, içki içmeye, ne zaman ayakta durulup oturulacağına, ne zaman konuşulup susulacağına ilişkin neredeyse insan davranışının tüm yönleriyle
ilgili toplumsal normlar vardır. Toplumsal normlar, toplumsal yaptırımlar aracılığıyla zorla kabul ettirilir. Bu yaptırımlar, kuralları ihlal eden insanları baskı altına alır (Sunstein, 1995, s. 10-14).

Birçok toplumsal norm, güçlü bir şekilde “toplumsal roller”i tanımlamaktadır. Yani rollerin her biri karmaşık toplumsal normlarla çevrilidir (Sunstein, 1995, s. 10-14). Birey tarafından oynanan tüm roller, toplumsaldır zira pek çok kişi tarafından paylaşılan tek tip hareketlerle temsil edilir. Bu, pek çok kişinin aynı rolü hemen hemen aynı biçimde oynadığı anlamına gelir. Örneğin bir erkek,
ailede baba, iş yerinde satıcı, takımda kaptan, siyasal partide aday rollerini oynar ve bu rollerin senaryosu bellidir. Bu erkek, her yerde aynı kişidir ama
o an içinde bulunduğu topluluğun kurumsallaşmış rollerini oynamaktadır (Fichter, 2016, s. 111). Kişiler oynadıkları roller aracılığıyla kim olduklarının bilincinde olurken aynı anda bu rollerinin getirdiği toplumsal normlara da uymaktadır. Bu, zor işleyen bir süreç değildir, zira insanlar rollerinin gerektirdiği toplumsal normları kolaylıkla içselleştirir. Bu rollerin ihlali toplumda rahatsızlığa neden olur ve birey, toplumsal yaptırımlara tabi tutulacağından bu rollere uygun davranışlar sergiler (Sunstein, 1995, s. 15, 16).