ORTA ASYA TÜRK TARİHİ Dersi TÜRKİSTAN HANLIKLARI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Türkistan Hanlıkları nasıl bir bürokrasi ağıyla yönetilmişlerdir?


CEVAP:

Türkistan Hanlıkları, kalabalık bir bürokrasi ağı ile yönetilmişlerdir. Hanlıklar aynı kökten beslendikleri için bürokratların sahip oldukları unvanların isimleri çoğu zaman aynı olmuştur. Bunlardan Buhara’da atalık, Hive’de ise inak hanın danışmanı, koşbegi ordu komutanı, pervaneci hükümdarın çıkardığı ferman ve yarlıklarından sorumlu kişi, mirab su işleri bakanı, yasavul hanın emirlerini duyurma görevlisi, mirahur saray atları ve ahırı sorumlusu, bekavul sarayda hükümdarın yemek servisi ve güvenliğinden sorumlu kişi, mihmanhuday toplantıları düzenleyen kişi idi. Yarkend Hanlığı’nda ise handan sonraki en üst düzey rütbe ulusbeyi idi. Ancak ilerleyen dönemde bu makam ortadan kaldırılmıştır. Bunun yanı sıra dinî bürokrasi de hanlıklarda önemli bir yere sahipti. En yüksek dinî bürokrat şeyhülislam iken, hoca-yı kelan, halife, alem, şeyh, ahund, sudur diğer dinî bürokratlardı. Tasavvuf ehli de hanlıklarda önemli bir yere sahip olup hükümdarlardan pek çoğunun bağlı olduğu bir tarikat ve mürşidi vardı. Hanlıklarda merkezî bürokrasinin yanı sıra güçlü bir eyalet bürokrasisi de vardı. Her bir şehir ‘hâkim’ unvanlı valiler tarafından yönetilmiştir. Mirab başta olmak üzere pek çok yerel bürokratın unvanı merkezî bürokratlarınki ile aynıydı. Köyler ise aksakallar aracılığı ile yönetilmekteydi.