CEVAP:

ABD-Türkmenistan ilişkileri, Soğuk Savaş sonrası başlayan ve özellikle 2000’lerden sonra daha da canlanan “Yeni Büyük Oyun”un bir parçası olarak ortaya çıkmaktadır. ABD’nin Türkmenistan konusunda Rusya ve Çin’le anlaşamadığı temel sorun, enerji ve güvenlik alanlarında kendini göstermektedir. Türkmenistan yeraltı kaynaklarını ihraç etme yollarını çeşitlendirme hususunda ise ABD-AB birlikte hareket etmektedirler. ABD’li uzmanlar Türkmenistan’ı Gürcistan ile kıyaslayarak, coğrafî anlamda ülkenin doğrudan Rusya ile sınırı olmadığından dolayı Rusya’dan daha kolay kopabileceğini teyit etmişlerdir. Onlara göre Türkmenistan’ın Rusya’dan uzaklaşmasını sağlayan temel etkenler şöyledir: 1) Rusya ile doğrudan sınırının olmaması ve halkın büyük çoğunluğunun daha çok ülkenin güneyinde yer alması; 2) İran’la sınırının olması ve bu durumu Rusya’yı dengelemek için kullanabilmesi; 3) Rusya ile kara bağlantısını sağlayan ülkelerin bir değil, iki olması; 4) Rusya’nın Türkmen doğalgazına bağımlı olması Moskova’nın doğrudan Aşkabat’a baskı yapmasını engellemesi. Amerikalı uzmanlar, Türkmenistan’ın TAP projesine katılarak, Moskova’ya karşı ciddi anlamda bağımsızlığını güçlendirebileceğini ileri sürmektedirler. Rusya, Türkmenistan’ı BDT Füze Kalkanı Sistemi’nin bir parçası haline getirmeyi isterken, ABD buna karşı çıkarak ülkede kendi askerî üslerini yerleştirmeyi hedeflemektedir. Türkmenistan tarafsız dış politikası gereği her iki ülkeye de askerî konuda yanaşmamaya özen göstermektedir. Ruslara göre ABD açısından Türkmenistan’ın önemi sadece enerji alanında olmayıp daha çok güvenlik alanındadır. Türkmenistan’ın Afganistan’a doğrudan sınırının olması ve Kırgızistan’daki Manas Hava Üssü’nün yerini tutabilecek en önemli ülke olması açısından, Aşkabat’ın önemi ortadadır. Ancak, Türkmenistan Batı’daki hiçbir ülkeye güvenmemekte ve güçlü bölgesel aktörleri tedirgin edici eylemlere başvurmamaktadır.