Orta Asya’nın güneyinde, Hazar Denizi’nin doğusunda yer alan Türkmenistan’ın yüzölçümü 489 bin km2’dir.Ülkenin önemli bir kısmını Karakum Çölü kapladığı için nüfusu fazla değildir. 2012’de yapılan nüfus sayımına göre ülkenin nüfusu 6 milyondur.Türkmenistan; Kazakistan, Özbekistan, İran ve Afganistan ile sınır komşusudur.

Türkmenistan çöl ve vaha olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Ülke topraklarının önemli bir kısmını Karakum Çölü kapladığından, ülkenin nüfusu azdır. Ancak; 350 bin kilometrekarelik bir alanı kaplayan bu çöl, petrol ve doğalgaz kaynaklarının bolca bulunduğu bir alandır.

Nüfusun % 79’nu Türkmenler, % 10’nu Özbekler, % 3’nü Ruslar ve % 3’ünü Kazaklar oluşturmaktadır. Göç sebebiyle nüfus içindeki payları hemen hemen yarıya düşen Ruslar'ın çoğu başkent Aşkabat ve diğer büyük şehirlerde oturmaktadırlar. Türkmenistan'da Türkmenler'in sayısı özellikle bağımsızlık sonrasında önemli olaranda artmıştır. Ruslar'ın göç etmelerinin bunda etkisi oldukça büyüktür.

1980’li yılların ilk yarısında halkın kültürüne sahip çıkma konusunda gösterdiği kararlılık Türkmen yöneticileri ister istemez Moskova'ya karşı yeni bir taktik uygulamaya sevk etmiştir. Moskova'nın emirlerini uyguluyor gibi davranarak, Türkmen aydınlarına daha müsamahakar davranmaya başlamışlardır. Özellikle, Gorbaçov'un  uygulamaya başladığı daha demokratik ve şeffaf siyaset Türkmenistan'da etkisini gösterdi. 1990'da Türkmenistan'da parlamento seçimleri yapılarak, Türkmen Türkçesi resmi dil olarak kabul edilmiştir. Aynı yıl ağustos ayında egemenliğini ilan eden Türkmenistan, 1991 yılı ekim ayında da bağımsızlığını ilan etmiştir.

Moskova'nın Sovyetleştirme politikalarına uzun süre destek veren Türkmen yöneticilerin başından  Muhammednazar Gapurov (1969-1985) gelmektedir. Gapurov, görev yaptığı yıllarda Türkmen çıkarlarını savunan milliyetçi eğitimli aydın çevrelere karşı büyük bir baskı uygulamıştır. Aydınları ve gençleri milliyetçi düşünceleri terk etmeye sevk etmiş ve buna uymayanları da takibe almıştır. Ateist bir eğitim sistemini Türkmenistan'a yerlşeitrmek için büyük bir gayret sarfetmiştir. 

Türkmenistan idari yapı bakımından beş vilayete bölünmüştür. Bunlar, 14 şehir ve 21 rayonu kapsayan Ahal, Balkan, Daşoğuz, Lebap ve Mari vilayetleridir. Bu vilayetleri devlet başkanı tarafından atanan hâkimler yönetmektedir.Ülkenin yasama gücünü meclis temsil etmektedir.

Halk Maslahatı: “Halk Kurulu” anlamına gelen bu kurum, 1992-2008 yılları arasında faaliyet gösteren en yüksek iktidar kuruluşuydu. Halk Maslahatı'nın oluşturulmasıyla  meclisin yetkileri, sınırlandırılmış ,hatta bu kurula meclisi feshetme hakkı tanınmıştır.. Devlet başkanı, milletvekilleri, hâkimler, savcılar, valiler ve diğer idarecilerden (toplam 2507 üyeden) oluşan ve çok geniş yetkilere sahip olan bu kurul, devlet başkanının faaliyetlerini onaylamış onun politikalarını meşrulaştırmıştır. Ancak tamamen Türkmenbaşı'nın kontrolünde olup yalnızca onu isteğiyle önemli kararların onayı için toplanmıştır. 

1990’da kurulmuştur. Türkmenistan’ın bütün boy, tire, tayfaların yaşlılarından oluşan bu meclis daha çok danışma meclisi olarak görev yapmaktadır. Eski gelenekler çerçevesinde devlet başkanı, ülkeyi ilgilendiren önemli konularda ülkenin aksakallarına danışmakta, onların karar ve düşüncelerine önem vermektedir. Aksakallar meclisi yılda bir kere olmak üzere her sene ülkenin başka bir bölgesinde toplanmaktadır. 

Saparmurat Niyazov 1940’ta Aşkabad’a bağlı Kıpçak köyünde doğdu. 1967’de Leningrad (St. Petersburg) Teknoloji Enstitüsü’nden mezun oldu. Daha gençlik yıllarında partiye üye oldu. Partiye ve komünist sisteme olan hizmetleri sayesinde hızla yükseldi. 1985’te Türkmenistan Komünist Partisi birinci sekreteri (yani Sovyet Türkmenistan’ın bir numaralı adamı) olan Niyazov, 1991’de Sovyetler Birliği’nin yıkılışından sonra bağımsız Türkmenistan’ın devlet başkanı oldu. Ülkenin en güçlü lideri konumunda olan Niyazov, art›k “Türkmenbaşı” unvanıyla anılmaya başlandı.

Türkmenbaşı’nın ölümünden sonra ülkede karışıklık ortamının olacağı konusunda uzmanlar hemfikirdiler. Ancak beklenen olmadı. Türkmenbaşı’nın ani ölümü halktan gizlendi; ölümünden birkaç gün sonra duyuruldu. Birkaç ay süreyle cumhurbaşkanlığı görevini önceki dönemde yükselen Gurbangulı Berdimuhammedov yaptı. Şubat 2007’de yapılan seçimlere ise Berdımuahmmedov resmî olarak devlet başkanı seçildi. Berdimuhammedov’un ilk faaliyetleri, Türkmenbaşı kültünü yıkmak oldu. Ülkedeki Türkmenbaşı anıtlarının bir kısmı (en önemlileri) yıkıldı; Ruhname’nin önemi azaltıldı, Türkmenbaşı’nın adı milli marş sözlerinden çıkartıldı, ay ve gün isimlerinde yeniden eskiye dönüldü, Türkmenbaşı’nın resmi paralardan çıkartıldı.Türkmenbaşı döneminde kapatılan kütüphane, okul ve tiyatrolar yeniden açıldı.

Türkmenistan ekonomisi, yeraltı kaynaklarına dayanmaktadır. Başlıca doğal kaynakları doğalgaz ve petroldür. Türkmenistan’da madencilik ve enerji sektörü oldukça gelişmiştir. Özellikle, Karakum Çölü’nde yer alan sülfür rezervi dünya rezervlerinin dörtte birini oluşturmaktadır. Türkmenistan, doğalgaz rezervleri bakı- mından dünyada 4. sırada yer almaktadır. Dünyanın ikinci büyük gaz yatağı (Galkınış), Türkmenistan’da bulunmaktadır. Bu yatakta 21.2 trilyon metre küp gazın ve 300 milyon ton petrolün bulunduğu ileri sürülmektedir. Eğer Hazar’daki petrol varlığını katarsak, Türkmenistan’ın azımsanmayacak derecede petrol zengini bir ülke olduğu görülür. Günümüzde Türkmenistan’ın petrol ve doğalgaz üretimindeki ana sorunu, ürettiği bu ürünleri dış pazarlara ihraç etmesinde yaşadığı sıkıntıdır.

Özellikle doğalgaz ve petrolü bol olduğundan dolayı, ülkede jeofizik etütlere büyük önem verilmektedir. Ülkede üretilen başlıca tarım ürünleri pamuk, arpa, buğday, mısır, tütün, çeltik, susam, kavun, karpuz, üzüm, meyan kökü ve doğal ipektir. Türkmenistan ekonomisinin önemli özelliklerinden biri de sanayi, tarım, enerji, ulaşım ve iletişim gibi önemli alanların hâlâ tamamen devletin kontrolünde olmasıdır. Türkmenistan’ın başlıca ihracat ürünleri, petrol, gaz, petrol ürünleri, halı ve tekstil ürünleri olup ihracat yaptığı ülkeler Ukrayna, Polonya ve Macaristan’dır. İthal ettiği ürünlerin başında sanayi maddeleri, kimyasal ürünler ve ilaçlar gelmektedir. Rusya, Çin, Türkiye, Ukrayna, Almanya’dan ürünler ithal etmektedir. Berdimuhammedov’un öncekine göre daha dışa açık bir politika izlemesi, dış ticaret hacmini de arttıracaktır.

Türkmenistan’ın dış politika öncelikleri, dünyaya açılma çabaları, güvenlik kaygıları ve komşularıyla iyi ilişkiler olmak üzere üç ana başlık altında ele alınabilir. İlk Devlet Başkanı Türkmenbaşı zamanında bölgesel girişimlere karşı mesafeli bir siyaset izlenmişti. Nüfus bakımından küçük olan Türkmenistan’ın doğal kaynaklarının zenginliğinden duyduğu endişe dolayısıyla bu şekilde hareket ettiği anlaşılmaktadır.Türkmenistan, aynı zamanda tarafsızlık siyasetiyle bölge güçleriyle olan ilişkilerinde de ekonomik ve siyasi ilişkilerini taraf gözetmeyerek izleme niyetini ortaya koymuştur. Bağımsız Devletler Topluluğu içinde ekonomik işbirliğine pek yanaşmak istememektedir. Fakat Batı’ya açılma hedeşeri doğrultusunda, 1992’de aralarında Türkiye, İran ve Pakistan’ın da bulunduğu, “gevşek bir işbirliğine” dayalı olan Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne (ECO) (diğer Orta Asya cumhuriyetleri ile birlikte) üye olmuştur.

Ülkenin önemli dış sorunlarından biri, Hazar’ın statüsü konusundadır. Bununla ilgili olarak Hazar’a kıyısı olan ülkelerle görüşmeler devam etmektedir. Hazar’daki doğalgaz kaynaklarının paylaşımı konusunda Azerbaycan’la birtakım sorunlar da vardır. 1998’de Türkmenistan ile Azerbaycan arasındaki sınırın orta hat prensibine göre belirlenmesi kabul edilmiştir, fakat bu hattın nereden geçeceği konusunda henüz bir anlaşma sağlanamamıştır. Özellikle son yıllar içerisinde KepezSerdar, Çırag-Osman, Azeri-Hazar ve fierg-Altın Asır yataklarının sahipliği konusunda iki ülke arasında tartışmalar giderek sertleşmiştir. İki ülke ayrıca Türkmen gazını Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye’ye taşıyacak Hazar geçişli doğalgaz boru hattının paylaşımı konusunda da anlaşamamaktadırlar. Azerbaycan’da doğalgaz bulunmasının ardından bu ülkenin önce Transhazar boru hattının bir kısmının kendi gazına ayrılmasını istemesi, bu projenin sekteye uğraması üzerine kendi gazını doğrudan Türkiye’ye satmak için girişimde bulunması ilişkileri gerginleşmiştir.

Rusya Federasyonu ile ikili ilişkileri sancılı süreçlerden geçmektedir. Türkmenistan, 2008 Ağustos ayındaki Rusya-Gürcistan savaşına olumsuz bakmış ve Rusya’nın Gürcistan’a yönelik askerî eylemlerini desteklemeyen bir tavır sergilemiştir. Rusya-Türkmenistan arasındaki ilişkilerin yoğunlaştığı temel alan yakıt ve enerjidir. Moskova, Türkmenistan’ın askerî-siyasi anlamda ABD, NATO ve Türkiye ile ilişkilerini güçlendirmesini, doğalgaz boru hattının Batı’ya açılmasını baltalayan dış politika stratejisi geliştirmektedir. Türkmenistan’ı doğalgaz konusunda kendisine bağımlı tutmak için Orta Asya-Merkez Boru Hattı’nı modernize etmeyi, Hazar Kıyısı Doğalgaz Boru Hattı projesini bir an evvel bitirip, ülkedeki doğalgaz alımı tekelini korumak istemektedir.Türkmenistan doğalgaz ihracatı konusunda sadece Rusya’ya bağımlı olmak istememektedir. G. Berdimuhammedov, 2009 yılında dönemin Rusya Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev ile yaptığı görüşmede, kendi doğalgaz boru hatlarını çeşitlendirme konusundaki isteğini teyit etmiştir. Genel olarak Aşkabat’ın Rusya’ya karşı temel baskı enstrümanları daha çok doğalgaz boru hatları üzerinden gerçekleşmektedir. Bunların başında Batı’ya yönelen Nabucco ve Çin’e yönelen Türkmenistan-Çin Boru Hattı gelmektedir. Ayrıca anlaşmaya varılan ve Afganistan ile Pakistan üzerinden Hindistan’a bağlanacak olan TAP‹ (Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan) boru hattı projesi de bu çerçevede değerlendirilebilir. Bu boru hatları ile Türkmenistan, Rusya’ya olan bağımlılığı azaltmayı ve doğal olarak çoklu boru hatları stratejisini hayata geçirmeyi istemektedir.

ABD-Türkmenistan ilişkileri, Soğuk Savaş sonrası başlayan ve özellikle 2000’lerden sonra daha da canlanan “Yeni Büyük Oyun”un bir parçası olarak ortaya çıkmaktadır. ABD’nin Türkmenistan konusunda Rusya ve Çin’le anlaşamadığı temel sorun, enerji ve güvenlik alanlarında kendini göstermektedir. Türkmenistan yeraltı kaynaklarını ihraç etme yollarını çeşitlendirme hususunda ise ABD-AB birlikte hareket etmektedirler. ABD’li uzmanlar Türkmenistan’ı Gürcistan ile kıyaslayarak, coğrafî anlamda ülkenin doğrudan Rusya ile sınırı olmadığından dolayı Rusya’dan daha kolay kopabileceğini teyit etmişlerdir. Onlara göre Türkmenistan’ın Rusya’dan uzaklaşmasını sağlayan temel etkenler şöyledir: 1) Rusya ile doğrudan sınırının olmaması ve halkın büyük çoğunluğunun daha çok ülkenin güneyinde yer alması; 2) İran’la sınırının olması ve bu durumu Rusya’yı dengelemek için kullanabilmesi; 3) Rusya ile kara bağlantısını sağlayan ülkelerin bir değil, iki olması; 4) Rusya’nın Türkmen doğalgazına bağımlı olması Moskova’nın doğrudan Aşkabat’a baskı yapmasını engellemesi. Amerikalı uzmanlar, Türkmenistan’ın TAP projesine katılarak, Moskova’ya karşı ciddi anlamda bağımsızlığını güçlendirebileceğini ileri sürmektedirler. Rusya, Türkmenistan’ı BDT Füze Kalkanı Sistemi’nin bir parçası haline getirmeyi isterken, ABD buna karşı çıkarak ülkede kendi askerî üslerini yerleştirmeyi hedeflemektedir. Türkmenistan tarafsız dış politikası gereği her iki ülkeye de askerî konuda yanaşmamaya özen göstermektedir. Ruslara göre ABD açısından Türkmenistan’ın önemi sadece enerji alanında olmayıp daha çok güvenlik alanındadır. Türkmenistan’ın Afganistan’a doğrudan sınırının olması ve Kırgızistan’daki Manas Hava Üssü’nün yerini tutabilecek en önemli ülke olması açısından, Aşkabat’ın önemi ortadadır. Ancak, Türkmenistan Batı’daki hiçbir ülkeye güvenmemekte ve güçlü bölgesel aktörleri tedirgin edici eylemlere başvurmamaktadır.

Avrupa Birliği, Türkmenistan’daki antidemokratik yapıyı gündeme getirmekten çekinmemektedir. Devlet Başkanı G. Berdimuhammedov önceki yöneticiye göre bazı önemli adımlar atsa da Batılı ülkeler Türkmenistan’ı siyasi muhalefete, sivil toplum örgütü ile ifade özgürlüğüne, insan hakları ile diğer siyasi sorunların görüşülmesine izin vermeyen bir devlet olarak tanımaktadırlar.AB-Türkmenistan ilişkilerini olumsuz etkileyen diğer bir konu ise 2009 yılındaTürkmen hükümetinin dışa öğrenci gönderme ile ilgili kabul etmiş olduğu yasadır. Bu yasaya göre bundan böyle Türkmen gençlerinin dış ülkelere gidip okuması yasak hale getirilmiş, okuyanlara geri dönme mecburiyeti getirilmiştir. Dış ülkede okuyup gelenler ise siyah listeye alınarak, güvenlik birimleri tarafından aileleri ve kendileri takibe alınmışlardır .Türkmenistan-AB arasındaki ilişkileri etkileyen temel güncel konu ise enerjidir. AB, Türkmen doğalgazının bölge güçleri olan Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti veİran’a bağlı olmayan yollar üzerinden, yani Hazar Denizi’nden geçmesini istemektedir. Böyle bir durum doğal olarak Rusya’yı tedirgin etmektedir. Çünkü Rusya kendisine bağımlı olmayan boru hatlarının gelişiminin Türkmenistan’ı kendisinden uzaklaştıracağını ve bunun diğer Orta Asya ülkelerine kötü bir örnek teşkil edeceğini düşünmektedir. Bundan dolayı Rusya, Nabucco’yu baltalayacak olan GüneyAkım doğalgaz boru hattı projesini geliştirmiştir.Bununla birlikte Türkmen doğalgazını Batı sınırına, yani Hazar kıyısına taşıyacak olan Doğu-Batı Boru Hattı inşa edilmektedir. Bu hat bittiği an, doğudaki doğalgaz ya kuzeye, yani Hazar Denizi Kıyısı boru hattına (Rusya’ya), ya da Batı’ya, yani Transhazar boru hattına (AB’nin desteklediği) bağlanacaktır. Bu konuda AB ile Rusya birbirleriyle ciddi olarak rekabet halindedir.

Türkmenistan-Çin ilişkileri de önem taşımaktadır. 1991-1995 arası dönemde Çin, Rusya’nın bölgedeki etkisinin azalmasını fırsat bilerek Türkmenistan’la diplomatik ilişkilerini genişletmeye, hızla büyüyen gücünden endişe duyan Orta Asya ülkelerinin korkularını yatıştırmaya, Türkmenistan’ın Uygur Türklerine dolaylı yollarla yapması muhtemel yardımları önlemeye çalışmıştır. Çin, bölgede yaşanan iç istikrarsızlıkların (Tacikistan iç savaşı gibi) kendi ülkesine sızmasını önlemek için güvenliğe daha fazla önem veren dış politika izlemiş, bu çerçevede bir “güvenlik kuşağı” oluşturmayı ulusal güvenliğinin en önemli amacı olduğunu dile getirmiştir. Dış politika hedeflerindeki ilk aşamayı başarılı diplomatik hamlelerle gerçekleştiren Çin’in, ikinci aşamada (1996-2001) dış politika stratejisinin temel felsefesini Türkmenistan’a daha sağlam bir şekilde yerleşmek ve bölgeyi ejderha hizasında kendi merkezine bağımlı şekilde kuşatmak oluşturmuştur. Bölgenin zengin doğal kaynaklarını ele geçirmeyi hedefleyen ve Türkmen devletini kendi ekonomik kalkınmasına yardımcı olacak şekilde Çin merkezli ekonomik işbirliği çabalarına yönlendirmeye gayret etmiştir. Bu dönemde Çin dış politikası daha çok ekonomik çıkarları tatmin etme bağlamında gelişmiştir. Özellikle Çin’in liderliğinde Şanghay İşbirliği Örgütü kurulmuştur. Her ne kadar örgüte Türkmenistan üye olmadıysa da, örgütün temel amacı Orta Asya bölgesini Çin’e kenetlemektir. Zaten Orta Asya ülkeleri üzerinde nüfuz kurması Türkmenistan’ı da kaçınılmaz olarak etkileyecektir. Çin’in üçüncü aşamadaki hedefi 2001 yılından başlamış olup, günümüzde de devam etmektedir. 11 Eylül saldırılarından sonra Orta Asya bölgesinin coğrafi ve stratejik önemi artmış, Çin bölgeye daha sağlam yerleşmeyi, varlığını sürdürmenin ön koşulu olarak algılamıştır. Diğer taraftan Çin artan enerji ihtiyacını karşılamak için bölgenin enerji kaynaklarını kontrol etmeyi ve bu kaynakları dünya pazarlarına kendi toprakları üzerinden taşımayı amaç edinmiştir. Bu bağlamda Aralık 2009’da Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan topraklarından geçen Türkmenistan-Çin Doğalgaz Boru Hattı’nın tamamlanarak açılmasını sağlamıştır. Bu Çin açısından büyük bir diplomatik başarıdır.

Bağımsızlığını ilan eden Türkmenistan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Bunu göz önünde bulunduran Türkmen yetkililer diplomatik plakalarında 01’i Türkiye’ye uygun görmüşlerdir. Türkiye ile Türkmenistan arasındaki diplomatik ilişkiler 1992 yılı başında kurulmuş ve bu tarihten sonra ülkeler arasında kültür, eğitim ve ekonomik alanlarda işbirliği gelişmeye başlamıştır. Eğitim alanındaki işbirliğinin temelleri Şubat 1992’da atılmış, 1996’da yapılan ek protokolle bu işbirliğinin gelişimi teyit edilmiştir. Türkiye 1990’ların ilk yıllarında Büyük Öğrenci Projesi’ni hayata geçirmiştir. Bu projenin temel amacı Orta Asya’dan 10 bin öğrenci okutarak, Türkiye ve Orta Asya arasında kültürel bağları sağlamaktır. Türkmenistan-Türkiye ilişkilerini ekonomik açıdan analiz edecek olursak, bu ilişkilerin 2007 yılından başlayarak “Bir millet, iki devlet” ilkesine uygun olarak ivme kazandığına tanık olmaktayız. Her iki tarafın yüksek devlet görevlilerinin ziyaretleri bu ilişkileri olumlu etkilemiştir. Son beş yılda Cumhurbaşkanı Abdullah Gül dört, Başbakan Tayyip Erdoğan ise iki kez Türkmenistan’a gitmiş, Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhammedov ise ikisi 2012 yılı içinde olmak üzere beş kez Türkiye’yi ziyaret etmiştir. Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticari ilişkiler, özellikle müteahhitlik alanında 2008 yılında hızlı bir artış göstermiştir. 2011 yılında ticaret hacmi 1,7 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. İnşaat alanında büyük oranda Türkiye kökenli malzemelerin kullanılması, Türkiye’den yapılan ihracatı artırmıştır. Piyasada Türk mallarının kalitesi nedeniyle artan talebe bağlı olarak giyim ve gıda sektöründe mal hareketleri de artmıştır. Ayrıca, bavul ticareti olarak adlandırılan yolcu beraberi ticarette de büyük bir yoğunluk gözlemlenmektedir. Türkmenistan, yatırım ortamının henüz yeterince gelişmemiş olmasına rağmen Türkiye’nin doğrudan yatırımlarının Orta Asya’da en fazla gittiği ülkelerin başında gelmektedir. Türk firmaları, Türkmenistan’a genellikle ortak girişim kurarak girmektedirler. Ülkede özelleştirmenin yaygın olmaması nedeniyle yerel ortaklar genellikle bir kamu kuruluşu olmaktadır. Türkmenistan’da gerçekleştirilen Türk sermayeli yatırımlar yaklaşık olarak 1,5 milyar dolar tutarındadır. Türk firmaları, özellikle inşaat ve tekstil alanında büyük projelere imza atmış, kurdukları modern tekstil tesisleri ile Türkmenistan’daki tekstil sanayisinin temelini oluşturmuşlardır.

Türkmenistan’da doğrudan cumhurbaşkanına bağlı, dinî işlerden sorumlu cumhurbaşkanının müşavirine Geneş denilmektedir. Geneş, Din ‹şleri Başkanı olup üç yardımcısı bulunmaktadır: Türkmenistan Müslümanları genel müftüsü, din işleri koordinatörü ve Türkmenistan Hıristiyanları temsilcisi (Taşkent’te bulunan Orta Asya Ortodoks Ruhaniler meclisine bağlıdır). Türkmenistan’da her vilayette bir baş imam olup doğrudan Geneş’e bağlıdırlar (Yazıcı, 2003: 59). Bağımsızlık sürecinde Niyazov Türkiye’den ilahiyat fakültesi açılmasını talep etmiştir. Türkiye Diyanet Vakfı’nın desteğiyle ilahiyat lisesi ve ilahiyat fakültesi açılmıştır. Her iki kurum da Mahtumkulu Türkmen Devlet Üniversitesine bağlı olup Türkmenistan’ın din görevlileri ihtiyacını karşılamaktadır (Uçar, 2007: 204). Türkmenistan’da günümüzde 248 cami ve 8 kilise mevcuttur. Bu camilerin 244’ü bağımsızlık döneminde ibadete açılmıştır.

Türkmenistan'da milli giyimlerine, konuklara ikram edilen Türkmen pilavına, Tecen, Kızılarvat kavununa ve yemeklerine, Türkmen takılarına, bahşilerin dutar eşliğinde söylediği halk ezgilerine, aileye ve aile içi değerlere büyük önem verilmektedir. Özellikle doğum, ölüm, düğün, sünnet, Kadir Gecesi, Ramazan ve Kurban Bayramı, Nevruz, toylar ve dinî törenler, bağımsızlıktan sonra coşku ile yaşatılmaktadır (Dinç ve Çakır 2008: 33-4) Türkmenlerin kendilerine özgü el sanatları da önemli kültür unsurları arasındadır. Örneğin Türkmen kadınlarının takıları oldukça dikkat çekicidir. Takkenin üstüne şelpeli guppa, alına takılan manlaylık, saça takğlan düğmeler, boyna takılan gargılıklar, boncuklar, göğse takılan gülyakalar her biri değişik anlam yüklü süs takılarıdır. Bir başka önemli kültürel objeleri yünden veya ipekten dokunan Türkmen halılarıdır. Her kabilenin kendine has halısı olduğundan, halıya bakarak hangi yörede hangi tire veya boy tarafından dokunduğu bilinmektedir. Türkmenistan bayrağındaki halı desenleri beş boyu temsil etmektedir. 

Kültürel değerlerden birisi de Türkmen toyları olup, beş bölümden oluşmaktadır. Bu toylar arasında en büyüğü evliliktir. Türkmenlerde toy denilince akla dü- ğün gelmektedir. Diğer dört toy ise şu şekildedir: Beşik toyu: Hamile kadına “toylu kadın” denir ve bebeğin doğmasıyla birlikte bebek toyu kutlanır. Bu kutlamada ezan okunur, bebeğe isim verilir ve değişik ikramlarda bulunulur. Kalpak toyu: Türkmenler yeni doğan bebeğin saçını keser ve kalpak toyu kutlarlar. “Oğlan dayısına çeker” denildiğinden, bebeğin saçı dayısına kestirilir ve ona hediye verilir. Diş toyu: Çocuğun dişi ilk çıktığında diş toyu yapılır. Bunun manası ise çocuğa sağlık, afiyet, bol rızık ve çocuğun cesur biri olmasını dilemektir. Ak koyun toyu: 63 yaş toyudur. Türkmenler bu yaşa geldikleri vakit, Hz. Muhammed’in yaşına kadar yaşamak kendilerine nasip olduğu için bir düğün ve kutlama yapmaktadırlar.

Türkmen milli kimliğinin yeniden ortaya konulmasının en önemli adımı, Türkmenistan tarihinin yeniden yazılması oldu. 1980’lerin sonlarından itibaren Türkmen yazarlar, Türkmen topraklarının Rus egemenliğine geçmesi konusundaki Sovyet anlatımını açıkça sorgulamaya başladılar. Sovyet tarih yazımına göre, Türkmenler XIX. yüzyılda kendi istekleriyle ve gönüllü olarak Rusya’ya katılmışlardı. Bu anlatım açıkça gerçeklerle çelişmekteydi, zira Orta Asya’da Rus istilasına karşı en güçlü direnişi gösterenler Türkmenler olmuştu. Bu direniş yıllarca sürmüş, Göktepe’de ve başka yerlerde Türkmenlerin destansı mücadelesi o zamanlar bütün dünyanın gündeminde kalmıştı. Bağımsızlıktan sonra Türkmenistan tarihi yeniden yazılırken, Türkmen tarihçilerinin ilk işi Sovyet tarihçiliğini eleştirmek ve saptırılan tarihî gerçekleri düzeltmek oldu. Devlet başkanı Saparmurat Türkmenbaşı bu konuya özel bir önem verdi. Ruhname adlı eserinin önemli bir kısmı Türkmen tarihinin yeniden yorumlanmasına ayrılmıştır.