CEVAP:

Türkmenistan-Çin ilişkileri de önem taşımaktadır. 1991-1995 arası dönemde Çin, Rusya’nın bölgedeki etkisinin azalmasını fırsat bilerek Türkmenistan’la diplomatik ilişkilerini genişletmeye, hızla büyüyen gücünden endişe duyan Orta Asya ülkelerinin korkularını yatıştırmaya, Türkmenistan’ın Uygur Türklerine dolaylı yollarla yapması muhtemel yardımları önlemeye çalışmıştır. Çin, bölgede yaşanan iç istikrarsızlıkların (Tacikistan iç savaşı gibi) kendi ülkesine sızmasını önlemek için güvenliğe daha fazla önem veren dış politika izlemiş, bu çerçevede bir “güvenlik kuşağı” oluşturmayı ulusal güvenliğinin en önemli amacı olduğunu dile getirmiştir. Dış politika hedeflerindeki ilk aşamayı başarılı diplomatik hamlelerle gerçekleştiren Çin’in, ikinci aşamada (1996-2001) dış politika stratejisinin temel felsefesini Türkmenistan’a daha sağlam bir şekilde yerleşmek ve bölgeyi ejderha hizasında kendi merkezine bağımlı şekilde kuşatmak oluşturmuştur. Bölgenin zengin doğal kaynaklarını ele geçirmeyi hedefleyen ve Türkmen devletini kendi ekonomik kalkınmasına yardımcı olacak şekilde Çin merkezli ekonomik işbirliği çabalarına yönlendirmeye gayret etmiştir. Bu dönemde Çin dış politikası daha çok ekonomik çıkarları tatmin etme bağlamında gelişmiştir. Özellikle Çin’in liderliğinde Şanghay İşbirliği Örgütü kurulmuştur. Her ne kadar örgüte Türkmenistan üye olmadıysa da, örgütün temel amacı Orta Asya bölgesini Çin’e kenetlemektir. Zaten Orta Asya ülkeleri üzerinde nüfuz kurması Türkmenistan’ı da kaçınılmaz olarak etkileyecektir. Çin’in üçüncü aşamadaki hedefi 2001 yılından başlamış olup, günümüzde de devam etmektedir. 11 Eylül saldırılarından sonra Orta Asya bölgesinin coğrafi ve stratejik önemi artmış, Çin bölgeye daha sağlam yerleşmeyi, varlığını sürdürmenin ön koşulu olarak algılamıştır. Diğer taraftan Çin artan enerji ihtiyacını karşılamak için bölgenin enerji kaynaklarını kontrol etmeyi ve bu kaynakları dünya pazarlarına kendi toprakları üzerinden taşımayı amaç edinmiştir. Bu bağlamda Aralık 2009’da Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan topraklarından geçen Türkmenistan-Çin Doğalgaz Boru Hattı’nın tamamlanarak açılmasını sağlamıştır. Bu Çin açısından büyük bir diplomatik başarıdır.