SORU: “Üçüncü demokrasi dalgası” kavramını ve “tarihin sonu” tezini açıklayınız?
CEVAP: Yirminci yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkan yukarıdaki gelişmeler, birçok Batılı gözlemci tarafından geniş bir bütünün parçaları olarak görülmüş, otoriter veya totaliter sistemlerden liberal demokrasiye veya demokrasinin herhangi bir çeşidine doğru “geçiş” olarak değerlendirilmiştir. Samuel Huntington (1999) bu hareketleri “üçüncü demokrasi dalgası” şeklinde evrensel bir demokratik hareket olarak değerlendirirken Francis Fukuyama (1999), “tarihin sonu” teziyle, liberal demokrasinin komünist totaliter sistemler karşısında zafer elde ettiğini ve ayakta kalan tek alternatif yönetim sistemi olarak tüm dünyada giderek yayılacağını varsaymıştır. Siyaset bilimcilerin bir kısmı, daha önce de ifade edildiği gibi, komünizm sonrası alternatif tek sistemin demokrasi veya demokrasinin bir çeşidi olduğu iddiasındadır. Fukuyama, komünizme dayalı sistemlerin ortadan kalkmasını, bir çeşit “tarihin sonu” olarak değerlendirmiş ve bundan sonraki dönemde liberal demokrasinin dünyadaki tüm ülkeler açısından tek alternatif konumunda olduğunu ileri sürmüştür.