TÜRK SOSYOLOGLARI Dersi HİLMİ ZİYA ÜLKEN VE NİYAZİ BERKES soru detayı:
SORU:
Ülken'in nedensellik (determinizm) konusundaki düşünceleri nedir?
CEVAP: Ülken’e göre son araştırmalar göstermektedir ki toplumsal alanda katı nedensellik hâkim değildir. Bu varsayım yanlıştır ve yanlış sonuçlara neden olmaktadır. O takdirde toplumsal alanda egemen olan yapıyı doğru anlamak gerekir. Ülken’e göre toplumun karmaşık örgüsüne yalnız bir cephesinden bakmak daima yanlış olmuştur. İki olay türünden birine asıl, diğerine gölge olay diyemeyiz. Çünkü ikisi de zamandaş olaylardır. Buna rağmen Ülken’e göre, sosyolojinin sahasında sosyal ilişkilerin incelenmesine temel olaylardan başlamak gerekir. Sebep yerine fonksiyon, katı determinizm yerine ihtimali determinizm koymak gerekmektedir. Buna göre toplumun yapısı ancak ihtimalî determinizm ile kavranabilir.
Ülken’e göre son araştırmalar göstermektedir ki toplumsal alanda katı nedensellik hâkim değildir. Bu varsayım yanlıştır ve yanlış sonuçlara neden olmaktadır. O takdirde toplumsal alanda egemen olan yapıyı doğru anlamak gerekir. Ülken’e göre toplumun karmaşık örgüsüne yalnız bir cephesinden bakmak daima yanlış olmuştur. İki olay türünden birine asıl, diğerine gölge olay diyemeyiz. Çünkü ikisi de zamandaş olaylardır. Buna rağmen Ülken’e göre, sosyolojinin sahasında sosyal ilişkilerin incelenmesine temel olaylardan başlamak gerekir. Sebep yerine fonksiyon, katı determinizm yerine ihtimali determinizm koymak gerekmektedir. Buna göre toplumun yapısı ancak ihtimalî determinizm ile kavranabilir.