AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI Dersi Afet Ekonomisi ve Afetlerin Ekonomi Üzerindeki Doğrudan Etkileri soru detayı:

CEVAP:

Bir ülkenin vatandaşları 1 Ocak’tan 31 Aralık’a kadar çalışır, mal ve hizmet üretir. Daha önceki bölümlerden hatırlayacağınız üzere bu mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarından değerine “gayri safi millî hasıla” adını veriyoruz. Gayri safi millî hasıla ortaya çıkarken katkıda bulunan üretim faktörleri de gelir elde ederler. Ücret, kâr, faiz ve rant şeklindeki bu üretim faktörleri gelirlerinin toplamına da “millî gelir” denilmektedir. Doğal afetler bir ülkenin üretim altyapısını olumsuz etkilediği için üretim ve dolayısıyla gelir seviyesinde ve bunun yanında servet miktarında büyük düşmeler meydana getirir. Doğal afetlerin GSYİH üzerinde meydana getirdiği etki kesinlikle negatiftir. Örneğin 1999 Marmara Depreminde yılın ilk çeyreğindeki GSYİH daralması %8’i aşmıştır. Dünya genelinde meydana gelen afetlerde ise ekonomik kayıpların boyutları oldukça yüksek rakamlara ulaşmaktadır. Şekil 4.3’te görüleceği üzere, 1950-1980 yılları arasında meydana gelen afetlerin dünya ekonomisinde meydana getirdiği kayıplar yılda 50 milyar ABD doları civarında iken 2012 yılına gelindiğinde 300 milyar doların üzerine çıkmıştır. Şekilde görüleceği üzere dünyada meydana gelen doğal afetlerin sayısı da hızlı bir şekilde artmaktadır. Özellikle iklimle ilişkili afetlerin sayısı yılda 350- 400’e ulaşmaktadır. Afet sayısı artarken ekonomik kayıp miktarı da artmaktadır. 1987-2016 yılları arasında afetlerin ortalama ekonomik zararı 130 milyar ABD doları iken son on yılda bu ortalama 170 milyar ABD dolarına yükselmiş ve 2017’de 314 milyar ABD dolarını bulmuştur (Munich Re NatCatSERVICE, 2018). Afetler arasında en büyük hasarı hidro-meteorolojik olayların meydana getirdiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar doğal afetlerin GSYİH üzerindeki kısa vadeli etkilerinin olumsuz olduğu üzerinde uzlaşırken uzun vadeli etkileri konusunda farklı sonuçlara ulaşılmaktadır. Bazı araştırmalar afetlerin yıkıcı etkilerinin yeni teknolojilerin gelişmesini ve yatırımları tahrik ettiğini, zamanla verimliliğin artması ile ekonomik büyümenin hızlandığını ileri sürmektedir. Elbette bu durum afetlerin türüne ve şiddetine göre farklılık arz edecektir. Yapılan araştırmalar, enflasyon etkilerinden arındırılmış toplam afet maliyetlerinin son otuz yılda % 400 arttığını, 1980’lerde yaklaşık 25 milyar ABD doları civarında iken 2000’lerde 130 milyar dolarlara tırmandığını göstermektedir (IBC, 2014: 6).