İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ Dersi Sosyalist Düşüncenin Doğuşu ve Marksizm soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Ütopik Sosyalistler'den Charles Fourier'in kuramını açıklayınız.


CEVAP:

Fourier, iyi bir toplumun, kooperatifler şeklinde organize olmuş ve herkese minimum gelirin garanti edildiği toplum olduğunu öngörmüştür. Simon’ın aksine ona göre düzenli, ahlaklı ve adil bir topluma ulaşmanın önünde engeller vardır.
Yine Simon’dan farklı olarak merkezî planlanan bir sistem yerine yerelleştirilmiş bir sistemin daha akılcı olduğuna, sanayileşme hareketi yerine tarıma geri dönüşün doğru olacağına, yöneticilerin vereceği komutlardan ziyade bireylerin inisiyatif kullanmasının gerekli olduğuna inanmıştır. Ona göre akıl, sorunların çözümünde yeterlidir. İnsanların 12 tutkusunun tatmin edilmesi sonucu yeni topluma geçileceğini savunmuştur. Bu tutkuların tatmini için oluşturduğu kuramına göre Falanster ismini verdiği kollektif yerleşim birimlerinde insanlar, devletin herhangi bir müdahalesi olmaksızın barış içinde yaşayabilecektir. Üretimin üç temel ögesi olan sermaye, emek ve yetenek üretimden sırasıyla 1/3, 5/12 ve 1/4 oranlarında pay almalıdırlar. Fourier, ticareti yeni topluma geçişte kısıtlanması gereken bir kurum olarak ele almış, rekabetin ise bireysel değil ama kooperatifler arasında bulunmasının daha doğru olduğunu savunmuştur. Falansterlerin mali ve ahlaki olarak sahip oldukları üstünlük sayesinde Malthus’un
nüfus yasasını çürüteceğini iddia etmiştir. Burada yapılacak üretim insanların daha çok kazanmak isteğiyle yani kazanç hırsıyla değil; insan olmanın getirdiği bir içsel özveriyle meydana gelecektir. Üretim için uzmanlaşma şekilleri belirlenecek, belirlenen şekiller açık ve anlaşılır hâle getirilecektir. Çalışacak insanlara, onlar için en uygun uzmanlık alanları tahsis edilecektir. Fourier kişi başına bir değil, birden fazla uzmanlık alanı tahsis eder. İnsanlar uzmanlaştıkları her bir alanda sadece birkaç saat çalışacak, ardından sırayla diğer uzmanlık alanlarında işe devam edeceklerdir. Bu yolla kişiler monotonluktan
kurtulacaktır. Ücretlendirme konusunda Fourier her çalışana eşit ücret gibi bir istekte bulunmaz. Kişilerin bilgi ve becerisine göre ücretlendirme yapılabilir, yeter
ki minimum ücret kişinin yaşamını idame ettirebilmesi için yeterli olsun. Fourier’ın tasarladığı üretim yöntemi ABD’de bir çiftlikte denenmiştir. Ancak bu yöntem ya ilgi duyanların entelektüel tabakadan olup bedensel güce ihtiyaç duyulan işleri yapmak istememeleri ya kollektif içerisinde yeni doğanların, bu tip üretim yöntemine ebeveynleri kadar meraklı olmayışı yüzünden uzun ömürlü olamamıştır. Düşüncelerinde, sınıflar arasındaki çelişkileri hesaba katmaması eleştirilmiştir.