aof.sorular.net
Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2
ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ II Dersi UYGUR TÜRKÇESİ soru cevapları
ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ II Dersi UYGUR TÜRKÇESİ soru detayı:
SORU:
Uygur Türkçesinde belirten sıfatlar dört gruba ayrılır. Bunlar nelerdir?
CEVAP: - İşaret Sıfatları: Uygur Türkçesinde asıl işaret sıfatları bu, şu ve u (o)’dur. Bunlardan başka, yine bu sıfatların meydana getirdiği bazı birleşik şekillerde işaret sıfatı olarak kullanılır: avu (işte o), eşu - aşu (işte şu, bu), mavu (işte bu, bu), munu (işte bu, bu), muşu (işte şu, şu), uşbu (işbu, bu).
- Sayı Sıfatları:
- Asıl Sayı Sıfatları: Küçük ses değişiklikleri dışında Türkiye Türkçesi ile aynıdır.
- Sıra Sayı Sıfatları: Asıl sayı sıfatlarının üzerine +(i)nçi eki getirilerek yapılır.
- Kesir Sayı Sıfatları: Nesnelerin parçalarını belirten sayı sıfatlarıdır. Kesir sayı sıfatları, sıfat durumundaki sayının üzerine ayrılma ve bulunma hâl eki getirilerek yapılır.
- Üleştirme Sayı Sıfatları: +din, +tin eklerinin asıl sayılara getirilmesiyle yapılır.
- Belirsizlik Sıfatları: Nesneleri belirsiz olarak bildiren sıfatlardır. Uygur Türkçesindeki başlıca belirsizlik sıfatları şunlardır:
- barçe (bütün, hep)
- pütün - pütkül (bütün)
- başqa (başka)
- az, talay (hayli, çok)
- bézi (bazı)
- bir, her, héç, köp (çok)
- acayıp, tola (çok)
- barliq (bütün)
- hemme (bütün)
- özge (başka)
- palan (falan)
- hérqaysi (her, her bir)
- herqandaq (her, her ne)
- alliqançe (bir kaç)
- birqançe (birkaç)
- bir munçe (bir kaç)
- héçqandaq (hiç bir)
- Soru Sıfatları: Nesneleri soru yoluyla belirten sıfatlardır. Uygur Türkçesindeki belli başlı soru sıfatları şunlardır
- qaysı (hangi)
- qançe (kaç)
- qandaq (nasıl)
- néççe (ne kadar, kaç)
- néme (ne, hangi)
- nediki (neredeki)
- Asıl Sayı Sıfatları: Küçük ses değişiklikleri dışında Türkiye Türkçesi ile aynıdır.
- Sıra Sayı Sıfatları: Asıl sayı sıfatlarının üzerine +(i)nçi eki getirilerek yapılır.
- Kesir Sayı Sıfatları: Nesnelerin parçalarını belirten sayı sıfatlarıdır. Kesir sayı sıfatları, sıfat durumundaki sayının üzerine ayrılma ve bulunma hâl eki getirilerek yapılır.
- Üleştirme Sayı Sıfatları: +din, +tin eklerinin asıl sayılara getirilmesiyle yapılır.
- barçe (bütün, hep)
- pütün - pütkül (bütün)
- başqa (başka)
- az, talay (hayli, çok)
- bézi (bazı)
- bir, her, héç, köp (çok)
- acayıp, tola (çok)
- barliq (bütün)
- hemme (bütün)
- özge (başka)
- palan (falan)
- hérqaysi (her, her bir)
- herqandaq (her, her ne)
- alliqançe (bir kaç)
- birqançe (birkaç)
- bir munçe (bir kaç)
- héçqandaq (hiç bir)
- qaysı (hangi)
- qançe (kaç)
- qandaq (nasıl)
- néççe (ne kadar, kaç)
- néme (ne, hangi)
- nediki (neredeki)