TÜRKÇE SES BİLGİSİ Dersi SES OLAYLARI II : BİÇİMSEL SES BİLGİSİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Uzunluk kısalık nöbetleşmesi ile ilgili söylenecek özellikler nelerdir?


CEVAP: İkizleşme ve vurgusuz orta hece düşmesi örneklerinin bir kısmında olduğu gibi, eklenmede kısa ünlünün uzaması da Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerle ilgilidir. Bu sözcüklerin orijinal biçimlerinde zaten uzun ünlü bulunur. Aynı sözcükler özel ad olarak kullanıldıklarında, bir ünlüden önce ünlü uzamasına rastlanmaz. Murat-muradı, Murat-Muart’ı. Ancak aynı kökenden gelen sözcüklerde, farklı anlam veya bağlamlarda uzun ve kısa ünlüler arasında nöbetleşme gerçekleşebilmektedir. Kitap sözcüğünün ünlüsü bir ünlüden önce de kısa kalır, kitabı. Ancak hesabı, kitabı deyimi içinde hesabı söyleyişinin de etkisiyle uzun söylenmektedir. Uzun biçimlerle kısa biçimler arasında anlam farkları ortaya çıkabilmektedir. Bazı alıntı sözcüklerin sonundaki uzun ünlüler de bir ünsüzle başlayan eklerden önce söyleyişte kısalabilmektedir. Menfi-menfilik, şahsi-şahsiyet.