CEVAP: ? Hadis âlimleri şartlı satışı yasaklayan hadisin sahih olmadığını, senedinde tenkide uğramış ravilerin bulunduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca Hz. Peygamber’in şartlı alışveriş yaptığına ve buna müsaade ettiğine dair sahih hadisler mevcuttur. Hadiste yasaklanan “bir satış içinde iki satış”ı hiçbir müçtehit “vade farkı ile satış” manasında anlamamıştır. Aksine söz konusu hadis; peşin mi veresiye mi olduğu belli olmayan, belli bir bedele karar verilmeksizin yapılan satışın caiz olmayacağı şeklinde yorumlanmıştır. “Peşin şu fiyata, veresiye şu fiyata” denildikten sonra fiyatlardan birinde karar kılınarak satışın yapılması halinde vade farkının caiz olduğu, fakihlerin çoğunluğu tarafından benimsenmiştir. ? Veresiye satıştaki vade farkı faiz değildir. Çünkü para karşılığında para olmayan bir mal -gerek peşin gerekse veresiye olarak- satıldığı zaman, fiyat farkı faiz sayılmaz. İslam’ın faiz anlayışı buna müsait değildir. Burada faizden bahsedenler satılan malı aradan çıkararak, alışverişin, peşin fiyat olarak belirlenen para ile veresiye satış esnasında belirlenen para arasında gerçekleştiğini varsayıyorlar ve sanki peşin için belirlenen 100 liranın veresiye için belirlenen 110 lira karşılığında satıldığını farzederek bunun faiz olduğunu iddia ediyorlar. Hâlbuki gerçek bunun aksine olup, ortada “paranın para karşılığında satışı” söz konusu değildir; dolayısıyla konu faizin alanı dışındadır. ? Veresiye satıştaki fiyat farkının, vadenin karşılığı olarak görülmesi de doğru değildir. Çünkü çok değişik etkenler, veresiye şeklinde gerçekleşen satıştaki fiyatın peşin fiyatından daha fazla olmasını gerekli kılabilir. Örneğin bunlardan biri ilave külfettir; yani malını peşin olarak satıp parasını alan kişi işini bitirmiştir; malını veresiye satan esnaf ise, alacağını yazmak, takip etmek, tahsil etmek, bunun için masraf etmek gibi külfetlerle karşı karşıyadır ki, bütün bunlar bir fiyat farkını gerektirebilir.