STRATEJİK YÖNETİM II Dersi STRATEJİK YÖNETİM VE KURUMSAL YÖNETİM soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Vekâlet teorisi nedir ve avantaj ve dezavantajları nelerdir?


CEVAP: Vekâlet teorisi (agency theory), vekillerin (işletme yöneticileri) asillerin (işletme sahipleri) amaç ve çıkarları doğrultusunda hareket etmelerinin sağlanabilmesi sorununa ilişkin olarak ortaya atılmış bir teoridir. Bu teoriye göre işletmelerin sermayedarları, asiller, yöneticilere vekâlet vermekte ve onları işletmeyi kendi çıkarları doğrultusunda idare etmeleri için görevlendirmektedir. Vekillerin asillerin çıkarları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri ise hedeflerin ve standartların açık olarak ortaya konulduğu sözleşmeler aracılığıyla izlenmekte ve ödüllendirme sistemleri bununla ilişkilendirilmektedir. Fakat bu teorinin savunucularına göre asiller ve vekiller arasında vekiller lehine bir bilgi asimetrisi vardır. Asiller işletmenin güncel durumuna ilişkin bilgi açısından vekillere göre daha olumsuz bir durumdadırlar. Yöneticilerin ise bilgiye erişimi daha kolaydır. Erişilen bu bilgilerin manipüle edilebilme olasılığı ise her zaman mevcuttur. İşte bu bilgi asimetrisi kaynaklı dengesiz durum, vekâlet sorunu olarak bilinmektedir. Vekillerin asillerin amaçları doğrultusunda iş yaptıklarının denetimi oldukça maliyetlidir. Yönetim ve sahiplik arasındaki ayrışım farklı çıkarların ortaya çıkmasına ve bu çıkar çatışması da yöneticileri fırsatçı davranmaya sürükleyebilmektedir. Yönetsel fırsatçılık yöneticilerin açgözlü bir şekilde kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri olarak tanımlanmaktadır. Fırsatçılık hem belli davranışları hem de tavırları içermektedir. Asillerin hangi vekillerin fırsatçı bir şekilde davranacaklarını önceden kestirmeleri oldukça zordur. Bu noktada üst yöneticilerin itibarları oldukça zayıf bir gösterge olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle fırsatçı davranışlar meydana gelene kadar farkına varılmayabilmektedir. Bu nedenle asiller çeşitli kurumsal yönetişim mekanizmaları geliştirme ve uygulama eğilimine girmektedirler. Bu tür mekanizmaların varlığı üst yönetimi daha yoğun bir şekilde danışarak davranmaya zorlamakta ve daha iyi stratejik kararlar verilmesini sağlamaktadır. Fakat asillerin vekillere karar verme gücünü delege ettikleri her durumda çatışma çıkabileceği unutulmamalıdır