SORU: Vico’nun gözden kaçırmadığı tarih bilgisinin güvenilirliği konusu hakkında Collingwood’un Tarih Tasarımı eserinde tarihçilerin kaçınması gerektiği noktalar nelerdir?
CEVAP: Collingwood Tarih Tasarımı’nda tarih bilgisinin güvenilirliği konusunda kaçınılması gereken hataları ve ayrıntıları anlaşılması kolay maddeler hâlinde şöyle dile getirmiştir: • Eskiçağa ilişkin yüceltici önyargılardan kurtulunmalıdır. • Ulusların kendini beğenmişliği, tarihçileri kendi tarihlerini yazarken nesnellikten uzak bir tutuma sürükler; oysa olabildiğince uzak durulması gereken şey, öznelliktir. • Akademik kafalar, Vico’ya göre, ilgilendikleri dönem ve kişilerin, tarihçinin yaşadığı dönemdeki fikir ve eylemlere sahip olduğu yanılgısına sık sık düşerler. Bu yanılgıyı önlemek için, tarihte her şeyin yeniden oluşturulduğu görüşünü benimsemek gerekir. • Farklı toplumlar benzer şeylere sahip olduklarında, tarihçi diğer ulusun kendi ulusunu taklit ettiği yargısına kolaylıkla varır; bu da diğer toplumları küçümsemeye/değersizleştirmeye yol açar. • Eskilerin, kendilerine daha yakın çağlar hakkında bizlerden daha bilgili oldukları önyargısı vardır. Bu önyargıdan kurtulmak, tarih verilerini bilimsel bir yaklaşımla yeniden değerlendirme olanağı sunmakta, bir bakıma, otoritelerin yönlendirmelerinden sıyrılarak nesnel/tarafsız karar vermeyi kolaylaştırmaktadır.
