XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI Dersi XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATINA GENEL BİR BAKIŞ soru detayı:
SORU:
Wölfflin ve Focillon'un Barok Dönemin nasıl başladığı konusunda fikirlerinin birleştiği hususlar nelerdir?
CEVAP:
Wölfflin’in Renaissance und Barock’taki fikirleri ve onun fikirlerine son şeklini veren Focillon aynı noktada birleşirler: Klasisizmin kunt, kuralcı, şahsi yaratmalardan ziyade müşterek bir malzemenin geliştirilmesini yeğleyen, bu yüzden de hatları yumuşamayan
yapısı cereyanın son demlerine doğru gevşemeye yüz tuttuğunda artık, “barok dönem” başlıyor demektir. Var oluşun kanunu gereği, klasik olan da doğar, gelişir ve dönüşür; dönüştüğü biçimiyle artık klasiğin barok hâlidir. Kurallar yumuşar; tipik olanın yerini şahsilik ve orijinalite, geleneğin yerini yaratma alır; orijinal ve cüretkâr buluşlar, şaşırtıcı söyleyişler, alışılmadık imajlar, yeni kelimelerle beslenirken ağırlaşan, tumturaklı, kaprisli bir dil, hayal gücünün de yardımıyla hızlı bir şekilde soyutlaşan tema, ilham perisini aklın esaretinden kurtarış, antikite yerine yaşanan günü tercih önem kazanır. Sanatkârın keyfî seçimleri, mizacının yönlendirmeleri, heyecanları öne çıkar. Klasisizmin önceden hesaplanmış heyecanları reddedilip bir vecd anının her şeye hükmeden tabii heyecanları yüceltilir ve formlaştırılır. Aynı heyecanın zamanla gelişip sosyal, siyasi yahut dinî bir kisveye büründüğü de olur.