XIX. YÜZYIL TÜRK DÜNYASI Dersi KAZAN TATARLARINDA YENİLEŞME soru detayı:
SORU:
XIX. asrın sonunda Rusya’da birçok alanda gerçekleşen ilerlemeler karşısında Tatarların durumu nasıldı?
CEVAP:
Rus sanayi devriminin baskısını yakından hisseden Tatarlar yeni duruma ayak uydurmada başarılı olamadılar. Tatar girişimcilerden ancak bir kısmı atölye-den fabrikaya geçiş yapabildi; çoğunluk ise hızla gelişen makineleşmede Rus ra-kiplerinin gerisinde kaldı. Tatar kumaş üreticileri Rusya’daki modern işletmelerle rekabet edemediler. Sabun üretimi ve deri işlemeciliğinde de geri kaldılar. Birçok küçük işletme Rus sanayisinin artan baskısı karşısında kapanmak zorunda kaldı. XVIII. yüzyılın son çeyreğinden itibaren önemli kazanımlar elde eden Tatar tüc-carları, yeni durum karşısında kendilerini yenileyemediler (Kemper 1989: 361). Avrupa’nın sanayisine ve iktisadî hücumuna karşı koyacak modern bilgi dona-nımına ve entelektüel güce sahip olmayan Tatar tüccarların Çin ve Rusya arasın-da yaptıkları ticaret günden güne azaldı, Kazan havzasındaki sanayi geriledi. Rus malları Buhara ve Kafkasya’ya girerek yerli malları karşısında üstünlük sağladı.