CEVAP:

Nizam-ı Cedit’le birlikte, Batı’da meydana gelen değişmelerden haberdar, iç ve dış gelişmelere vakıf ıslahat yazarları görülmeye başlamıştır. İbrahim Müteferrika, Penah Efendi ve Ratip Efendi’nin layihaları Batı’daki gelişmelerden bahsetmesi ve Osmanlılarla karşılaştırmaya gidilmesi bakımından önemlidir. İbrahim Müteferrika’nın Usulü’l-Hikem fi-Nizami’l-Ümem’i, Ebubekir Ratip Efendi’nin Sefaretname’si, Ahmet Resmî Efendi’nin Hülasatü’l-İtibar’ı ve Sefaretname’si Batıdaki gelişmeleri gerçekçi bir şekilde aktarmaktadır. Osmanlı bilim hayatında atılan adımlardan en önemlisi, Avrupa’dan iki asır sonra 1726’da matbaanın kurulmasıdır. Matbaanın kurulması Osmanlı bilim hayatının modernleşmesinde önemli bir adımdır. Bunun dışında Damat İbrahim Paşa’nın 1720 yılında kurduğu otuz kişiden oluşan tercüme heyeti, Osmanlılarda devlet tarafından kurulan ve maaşlarını hazineden alan ilk entelektüel teşebbüs olması sebebiyle ayrı bir öneme sahiptir.