TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ Dersi Kelime Türleri soru detayı:

CEVAP:

Kelimeler, yukarıdaki gruplardan hangisine dâhil olduğundan bağımsız olarak yapılarına göre basit, türemiş ve birleşik olarak üç gruba ayrılırlar. Herhangi bir yapım eki almamış, sadece kökten ibaret olanlar basit kelimelerdir:
anne, baş, yol; ben, siz, o; çok, pek, hoş; al-, gel-, ver-; ve, ama
Anlam değişikliği yaratmayan çekim eklerinden birini almış, kök hâlindeki kelimeler de basittir:
anneye, sana, geldim
Bir köke yapım eki eklenmesiyle ortaya çıkmış olanlar türemiş kelimelerdir:
annelik, başkan, yolcu; bencil, sizlik; çokça, peklik; hoşlan-, aldır-, veril-; gelin, vergi, açık
Kelimeler, en az iki kelimenin birleşmesiyle oluşmuş olabilir. Bu tür kelimelere birleşik kelime denir. Birleşik kelimeler dile ait söz dizimi ve biçim bilgisi kurallarından yararlanılarak oluşturulur. Birleşik kelimeler yeni anlamları ifade etmek için kullanılabilir. Birleşik yapının ortaya çıkışında birleşiği oluşturan ögelerin anlamları önemli bir rol oynasa da bazı örneklerde, birleşiği oluşturan ögelerin anlamlarına bakarak birleşik kelimenin anlamı çıkarılamaz:
genel başkan, yolcu treni; albeni, unutmabeni, çok anlamlı, çoksatar, mutlu olmak, yorgun düşmek, alıver-, gecekondu, çekya

İsimler ve fiillerle karşılaştırılınca bağlaçlar, edatlar, sayılar ve zamirlerin birleşik kelimelerde kullanılmaları alışılmış değildir. Birleşik kelimelerle kapalı gruplara ait yeni kelime oluşturmak da alışılmış değildir. Bu üç grubun yanında Türkçedeki diğer söz yapım yollarıyla ortaya çıkmış, yapım konusunda ele alacağımız kelimeler de vardır. Örneğin kısaltmaları bunlar arasında sayabiliriz. Kısaltmalar, söz dizimi ve biçim bilgisi bakımından diğer kelimelerden farklı davranmazlar.