YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II Dersi Birinci Meşrutiyet’in İlanı soru detayı:

CEVAP:

Teokratik yapının baskılarına karşı bir direniş olan Fransız İhtilali’nin dünyaya yaydığı en önemli anlayış, insan hak ve hürriyetleri düşüncesidir. Bundan sonra insan merkezli bir dünya görüşüne ve bu paralelde de yeni bir devlet anlayışına geçilir. İnsan hak ve hürriyetleri anlayışının benimsenmesi, itaat kültürünün sona ermesi ve aktif insanın yetişerek hayata katılması demektir. Aktif insan aklı esas alan, kadere rıza göstermeyen, düşünen, muhakeme eden, fikir üreten, inandıkları uğrunda mücadele edebilen bireydir. “Yeni insan anlayışı” ister istemez devlet düzeninin bu doğrultuda değiştirilmesini gerektirir. İnsan adına daha özgürlükçü bir dönüşümün hede endiği “yeni dünya anlayışı”, devletin yönetimi konusunda insana geniş bir yer ve değer verir. Yeni dünya düzeninde bireyin devlet karşısındaki durumu yazılı kanunlarla belirlenmiştir. “Yeni insan” devletin yönetimi konusunda görüş sahibidir. Hak ve özgürlükleri, bu görüşlerini yazılı ve sözlü olarak ifade etmesine izin verir. Oysa monarşi, bireyin söz sahibi olduğu, bireye önem veren bir devlet anlayışı değildir. Bu sebeple merkeze insanı yerleştiren yeni bir devlet anlayışına yönelme zorunluluğu ortaya çıkar. Osmanlı için bu “meşrutiyet” demektir. Osmanlı’nın rejim değişikliği yaparak meşrutiyete geçebilmesi için sadece iktidarda olanların bu değişimi onaylaması yetmez. Aynı zamanda tebaanın da halka dönüşmesi gerekir. Halk, sultanın tanrısal bir içerik taşımadığını, dolayısıyla onun yapıp ettiklerinin sorgulanıp eleştirilebileceğini öğrenmiş, ondan taleplerde bulunma hakkının olduğunu bilen ve bu haklarını kullanan bireylerden meydana gelen “bilinçli” topluluktur. Ayrıca meşrutiyetlerde, yönetimdeki sesi olmak üzere halkın kendi arasından seçtiklerinin oluşturduğu bir meclise ihtiyaç vardır. Bütün bunlar bireyin görüş ve söz sahibi olması ve kendi ülkesinin yönetimine katılması anlamına gelir.