XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI Dersi XIX. YÜZYIL MESNEVİLERİ soru detayı:
SORU:
Yenişehirli Avni Bey'in Ateşgede eserinin içeriği ve özelliği nedir?
CEVAP:
Farsça “ateşlik/ateşli yer” anlamına gelen Ateşgede, Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk’ından esinlenilerek kaleme alınmış bir mesnevidir. Bu mesnevi, 249 beyit ve dokuz kısa fasıldan meydana gelen yarım kalmış bir eserdir. Aruzun mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbıyla yazılmıştır. Eserde, baştan sona ateş ve ateşi çağrıştıran kelimelerin yan yana getirildiği görülür. “Ateş, volkan, şule (kıvılcım), kül, şem (mum), nâr (ateş), niran (cehennem)” gibi ateşle ilgili kelimeler; “kırmızı, lal (kırmızı renkli değerli bir taş), yakut (kırmızı renkli değerli bir taş), bade (şarap), hurşit (güneş) vb.” kırmızı ve kızıllıkla ilgili kavramlar bir aradadır. Yenişehirli Avnî, mesnevisine ateşi öven, ateşin önemini bildiren, bu yüzden ateşle ilgili kavramlara yer veren beyitlerle başlar. Giriş niteliğindeki bu bölümü mesnevinin adını verdiği beyitle bitirir. “Ahvâl-i Nâr-ı Mecâz (Mecazi Ateşin Özellikleri)” başlıklı bölümde ateşin özelliklerini sayar. Ardından “Âgâz-ı Dâstân (Hikâyenin Başlangıcı)” başlıklı bölüme geçer.