METAFİZİK Dersi TÜMELLERE İLİŞKİN KAVRAMCI VE ADCI KURAMLAR soru detayı:

CEVAP:

Yüklem adcılığının eleştirisi: Öncelikle yüklem adcılığında, tıpkı sıkı adcılıkta olduğu gibi, temel-olmayan önermelerin, temel önermelere dönüştürülmesi gerekir. Ancak yüklem adcılığındaki, sıkı adcılığa eklenmiş olan Uygulama İlişkisi bu dönüştürmeyi sağlamak için yeni bir yöntem sunamaz. Bu nedenle, sıkı adcılıkta karşımıza çıkan bazı özne-yüklem önermelerinin salt somut nesnelerden söz eden önermelere dönüştürülememe sorunu, yüklem adcılığında da vardır. Başka bir deyimle, bu kuramda, bazı indirgenemez önermelerin varlığı söz konusudur.

İkinci olarak, Kavramcılık’ta ortaya konan ikinci sorunun benzerinin yüklem Adcılığı’nda da çıktığını söyleyebiliriz: Bu görüşü savunan biri, örneğin, bir tebeşirin beyaz olmasının metafizik nedeni, “beyaz” yükleminin bu tebeşire uygulanmasıdır diyecektir. Ancak, diyelim ki “beyaz” yüklemi dilimizin bir öğesi değildir. Bu durumda, sezgisel olarak, söz konusu tebeşirin beyaz olduğu olgusu gene varlığını sürdürecekti. Bu yüzden, bir şeyin beyaz olmasının nedenini, o şeye “beyaz” yükleminin uygulanırlığı ile ortaya koyamayız. (Bkz. Armstrong, 1978, s. 17)

Üçüncü olarak, yüklem adcılığı, “yüklem tipi” teriminin bir çözümlemesini vermek durumundadır. Sorunun nasıl ortaya çıktığını görmek için, “beyaz” yükleminin, n sayıda beyaz nesneden oluşan bir çokluğa uygulandığını varsayalım. Bu durumda aslında, yukarıda da söylendiği gibi, “beyaz” yükleminin n sayıda nesneye uygulanmasının her biri, bir “beyaz” örnekleyeninin uygulanmasıdır. “Beyaz” tipini “B”, örnekleyenlerini, “B1”,...., “Bn”, uygulandığı nesneleri de A1,...,An ile gösterelim. Yüklem adcılığını savunan biri, “B1” yüklem örnekleyeninin A1 nesnesine,..., “Bn” yüklem örnekleyeninin An nesnesine uygulanmasının hepsinin aynılığını ortaya koyabilmek için, yani yüklem uygulamasının nesnel olduğunu göstermek için, “B1”,....,“Bn” örnekleyenlerinin aynı “B” tipinden olduğunu söylemek durumundadır. Ancak “B”, dilsel de olsa, bir tür (dilsel tümel) olduğu için, Yüklem Adcılığı sözü geçen “tip” teriminin indirgeyici bir çözümlemesini vermek durumundadır. Bu çözümleme çabası aşağıdaki sonsuz gerileme sorununu birlikte getirir:

Öncelikle, yüklem adcılığı’nı savunan biri, “B” tipi, “B1”,...., “Bn” örnekleyenlerinin kümesidir diyemez. Çünkü bu bizi, daha sonra inceleyeceğimiz, Doğal Küme Adcılığı’na götürür. Bu durumda tek seçenek, “B1”,...., “Bn”, aynı “B” tipindedir, çünkü bunların hepsi daha-yüksek basamaklı bir tip olan “B*” tipindendir demektir. Ancak “B*” de bir tiptir. Dolayısıyla bu daha-yüksek basamaklı tipin de bir çözümlemesi verilmelidir. Bu ise bizi sonsuz gerilemeye götürür. (Bkz. Armstrong, 1978, s. 20.)