HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI II Dersi İdare Hukukunun Esasları soru detayı:
SORU: Yürütme Organı ve İdare ilişkisini açıklayınız.
Yürütme Organı ve İdare ilişkisini açıklayınız.
CEVAP: Yürütme Organı ve İdare
Belirtildiği üzere anayasa koyucu, idareyi yürütme organı içinde düzenlenmiştir. Anayasa koyucunun sistematiğine göre organik anlamda idare kısaca yürütme organının cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar dışında kalan kısmı olarak tanımlanabilir. Ancak Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların idareden tamamen bağımsız ayrı organlar olarak ele alınması mümkün değildir. Zira bakanlar, idari bir birim olan bakanlığın en üst amiri sıfatıyla merkezi idare içinde yer alırlar. Aynı şekilde cumhurbaşkanının da idari nitelikte birçok görevi vardır. Bu görevlerden bazılarışunlardır: Düzenleyici ve bireysel işlemler yapmak, Devlet Denetleme Kurulu aracılığıyla idareyi denetlemek, rektörleri atamak, YÖK üyelerini seçmek gibi kendisine verilen idari nitelikteki atama işlemlerini yapmak, kendisine bağlı ilgili ve ilişkili idari birimlere ilişkin yetkileri kullanmak (Gözler- Kaplan, 2018, ss.13-14).
Bu açıklamalardan sonra organik olarak idarenin, belli ölçüde yürütme organı ile özdeşleştiği tespitinde bulunulabilir (Günday, 2011, s.9). İdare ile yürütme organı arasındaki ayrım birazdan göreceğimiz fonksiyonel anlamda idare kavramında ya da idarenin işlevlerinin ortaya konulmasında ortaya çıkmaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkesine göre örgütlenen idare sadece, merkezi idare içinde yer alan yürütme organından ibaret değildir. Yürütme organı, idarenin belli bir bölümünü teşkil etmektedir. Esasen idare hukukunun konusunu oluşturan idare kavramının, özel hukuk kişileri ile devletin yasama ve yargı organları dışında kalan idareler olduğu söylenebilir. Yürütme organı ise idare ile yakın ilişkiler içindedir (Gözler-Kaplan, 2018, s.13) ve belirtildiği üzere belli ölçüde özdeştir. Anayasa koyucu bir takım ilkeler öngörmek suretiyle idarenin örgütlenmesini şekillendirmiştir.
Yürütme Organı ve İdare
Belirtildiği üzere anayasa koyucu, idareyi yürütme organı içinde düzenlenmiştir. Anayasa koyucunun sistematiğine göre organik anlamda idare kısaca yürütme organının cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar dışında kalan kısmı olarak tanımlanabilir. Ancak Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların idareden tamamen bağımsız ayrı organlar olarak ele alınması mümkün değildir. Zira bakanlar, idari bir birim olan bakanlığın en üst amiri sıfatıyla merkezi idare içinde yer alırlar. Aynı şekilde cumhurbaşkanının da idari nitelikte birçok görevi vardır. Bu görevlerden bazılarışunlardır: Düzenleyici ve bireysel işlemler yapmak, Devlet Denetleme Kurulu aracılığıyla idareyi denetlemek, rektörleri atamak, YÖK üyelerini seçmek gibi kendisine verilen idari nitelikteki atama işlemlerini yapmak, kendisine bağlı ilgili ve ilişkili idari birimlere ilişkin yetkileri kullanmak (Gözler- Kaplan, 2018, ss.13-14).
Bu açıklamalardan sonra organik olarak idarenin, belli ölçüde yürütme organı ile özdeşleştiği tespitinde bulunulabilir (Günday, 2011, s.9). İdare ile yürütme organı arasındaki ayrım birazdan göreceğimiz fonksiyonel anlamda idare kavramında ya da idarenin işlevlerinin ortaya konulmasında ortaya çıkmaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkesine göre örgütlenen idare sadece, merkezi idare içinde yer alan yürütme organından ibaret değildir. Yürütme organı, idarenin belli bir bölümünü teşkil etmektedir. Esasen idare hukukunun konusunu oluşturan idare kavramının, özel hukuk kişileri ile devletin yasama ve yargı organları dışında kalan idareler olduğu söylenebilir. Yürütme organı ise idare ile yakın ilişkiler içindedir (Gözler-Kaplan, 2018, s.13) ve belirtildiği üzere belli ölçüde özdeştir. Anayasa koyucu bir takım ilkeler öngörmek suretiyle idarenin örgütlenmesini şekillendirmiştir.