CEVAP:

Zaman dünya üzerindeki kültürler tarafından temelde üç şekilde algılanır.

Bunlar,

• döngüsel,
• noktasal,
• çizgisel zaman algılarıdır.

İnsanlığın başlangıç evrelerinden beri en yaygın olan zaman algısı döngüsel zaman algısıdır. Döngüsel zaman; dünyanın güneşin, ayın da dünyanın çevresinde dönmesinden kaynaklanan gün, ay, mevsimler ve yılın sürekli olarak tekrarlanmasından kaynaklanan bir algılama biçemidir. Zamanı döngüsel olarak algılayan kültürlerin üyeleri, zamanın günlük, aylık, mevsimlik ve yıllık dönemlerden ibaret olduğunu ve aynı zamanın kendi dönemi bitince yeniden dönüp geri geldiğini varsayarlar.

Zamanı nokta olarak algılayan kültürlere göre, zaman metronom hareketiyle sembolize edilebilecek bir olgu değil, kavranması ya da sakınılması gereken, uygun ve uygun olmayan anların oluşturduğu noktalardan ibaret bir süreksiz dizidir. “Anlık yaşamak” denilen yaşam tarzının benimsendiği kültürlerde yaygın olarak görülen bu noktasal zaman algısı insanların “geçmişten ders çıkarma” gibi bir anlayışları olmaz. Onlara göre, insan yaşamında deneyimin hiçbir anlamı ve gerekliliği yoktur. Çünkü her “nokta zaman” o anda yaşanır ve biter. Sonra gelen başka bir zamandır ve geçen zamana benzemez. Dolayısıyla gelecekte aynı zamanla bir daha karşılaşmak, onu bir daha yaşamak mümkün değildir.

Batı kültürlerinde zaman, çoğunlukla çizgisel, başka deyişle, iki ucu açık, geçmişten gelip geleceğe giden süreklilik olarak algılanır. Şimdiki zaman, bu süreklilik üzerinde hareket eden, geçmişten gelip geleceğe gitmekte olan bir noktadır. Geçmişe bir daha dönmeyecektir. Bu yüzden, Batı kültürlerinin çoğunda, gelecek geçmişten daha önemlidir. Zaman, uzunluğuna bağlı olmaksızın, her biri eşit değere sahip dilimlere ayrılmış bir “sürekli dizi” olarak algılanır. Dolayısıyla bu kültürlerin üyeleri, zamanın dilimler hâlinde bölünebileceğini ve bu dilimlerin ayrı ayrı kullanılabileceğini ve değerlendirilebileceğini düşünürler. Zaman kazanılır, kaybedilir, biriktirilir, paraya tahvil edilebilir. Yani onlara göre, zaman para demektir.

Zaman algısı, kültürlerin zaman yönelimlerine göre de farklılaşır. Kültürleri, zaman yönelimlerine göre, geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek yönelimli kültürler olarak sınıflandırmak mümkündür. Ancak bütün kültürler sadece bu üç sınıf altında toplanamaz. Eğer zaman yönelimini doğru bir çizgi olarak canlandırırsak, kültürler geçmişten geleceğe doğru giden bu zaman yönelimi çizgisi üzerinde farklı yerlerde bulunurlar. Başka deyişle tamamen geçmiş yönelimli ya da tamamen gelecek yönelimli kültür yoktur.