CEVAP:

Zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik afet ve acil durum sağlık planlamaları yapılırken dikkat edilmesi gereken birtakım noktalar bulunmaktadır. Acil durum personelinin iletişim becerilerini etkin olarak kullanımı, zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin acil durum anlarında ihtiyaç ve endişelerinin giderilmesine yardımcı olabilir. Bunu
sağlamak için, afet ve acil durum anlarında kullanılacak risk-iletişim mesajları, duyurular ve uyarılar basit ve anlaşılır olarak sunulmalıdır. Bu tür uyarı
mesajlarının resimler, çizimler veya nesnelerin kendilerini içermesi mesajın anlaşılabilirliğini kolaylaştırabilir. Afet ve acil durum anlarında risk-iletişim
mesajlarının kolayca anlaşılmasını sağlamak, mesaja konu olan eylemlerin (örneğin sık sık ellerin yıkanması, bir bölgenin boşaltılması) gerçekleştirilmesi olasılığını artıracaktır. Ayrıca etkili iletişim kurma, gereksiz tıbbi değerlendirmelerden kaçınma ve işlevsel işbirliği kurma gibi nedenlerle ilkyardım personelinin zaman kazanmasını sağlayacaktır. Bunun sonucu olarak herhangi bir şekilde acil durumdan etkilenmiş zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu olan bireyin sağlık durumunda hızla sonuç alınması sağlanacaktır. Böylece acil
durumla ilişkili hastalık ve ölüm sayılarının artması engellenebilecektir. Afet ve acil durum sağlık planlamalarında öncellikle ilkyardım ve acil müdahale ekibi personeline bu bireylerle iletişim kurma konusunda, alternatif ve destekleyici iletişim uygulamalarını da kapsayacak şekilde temel iletişim becerileri eğitimi verilmesi yararlı olabilir.

Hafif derecede zihinsel yetersizliği olan ya da otizmden çok az etkilenmiş bireyler dışında kalan grup, zihinsel/öğrenmeye ilişkin sorunları nedeniyle genellikle ailelerine/bakıcılarına bağımlılık göstermektedir. Bu nedenle afet öncesi hazırlıklarda olası felaket senaryoları için özel gereksinimli birey ve ailesi/bakıcısı ile birlikte planlama yapmak oldukça önemlidir. Böylece acil durum hallerinde
aile/bakıcı ve birey neler yapması gerektiğini öğrenebilir. Ayrıca bu planlamaya ilişkin aşamaların, aile/bakıcı ve bireyle birlikte düzenli aralıklarla prova edilmesi, uygulamada ortaya çıkacak sorunların giderilmesine ve birey ile ailesinin/bakıcısının kaygı düzeyinin düşürülmesine faydalı olacaktır.

Afet ve acil durumlarda kullanılabilecek riskiletişim mesajlarını önceden yazmak, zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin panik olmalarını önleme ve karmaşa yaratma olasılığını düşürme açısından oldukça yararlı olabilir. Özellikle otizm spektrum bozukluğu olan bireyler görsel uyaranlara diğer uyaranlardan daha fazla tepki gösterip bu uyaranları daha iyi anlayabilirler. Bu bireylerden herhangi bir eylemi (örneğin, otur, kalk, gel, git, bekle) gerçekleştirmeleri istenirken, sözel ifadenin yanısıra yapılması istenen eylemle ilgili jest ve işaretlerin kullanımı daha yararlı olabilir. Ayrıca mesajın birden fazla biçimde (yazılı, resimli vb.) hazırlanması, acil durumlarda kullanılacak mesajlar arasından etkili olanın belirlenebilmesi için acil durum personeline kolaylık sağlayacaktır. Bu tür mesajlara ilişkin resimli uyarı kartları, kullanım kolaylığı sağlaması açısından acil durum personeli tarafından hazırlanabilir. Burada
dikkat edilecek noktalar ise şunlardır:
a. Her resimli kart yalnızca tek bir mesaj içermelidir.
b. Resimli kartlar mümkün olduğunca sade ve anlaşılır olmalıdır.
c. Resimli kartlar taşınamayacak kadar büyük veya görünmeyecek kadar küçük olmamalıdır.
d. Uyarı amaçlı olarak sık bilinen işaretler (örneğin; ünlem işareti) kullanılmalıdır.
e. Resimli kartlar uyarı konusuna ilişkin resim ve yazı içermelidir.