Çocuklar edebiyat ile bilişsel, sosyal-duygusal,
kişilik, ahlak ve dil gelişimi gibi deneyimler kazanırlar.

Çocuk edebiyatı, çocuklara toplumun kültürel ve
tarihi mirasını aktarmak, onlara çok boyutlu ve eleştirel
düşünme becerisini kazandırmak, ulusal ve evrensel
değerlere sahip çıkan bireyler olmalarını sağlamak
açısından oldukça önemlidir.

Okul öncesi dönemde çocuklar; fiziksel, bilişsel,
sosyal, duygusal ve dil alanlarında gelişim
göstermektedirler.

Bu dönemdeki çocuklara farklı konu ve
kavramlarla hazırlanmış nitelikli kitapların sunulması
onların bilgi kazanma, farklı açılardan düşünebilme, analiz
etme, değerlendirme, merak duyma, keşfetme, ipuçlarını
değerlendirme, tahminde bulunma ve yorum yapma gibi
bilişsel becerilerini kazanmasını sağlar.

Çocuklar için kaygı, üzüntü, korku verici olan
konuların işlendiği kitaplar okul öncesi dönemi çocukları
için hem onları rahatlatan bir arkadaş, hem de kendisine
sıkıntı veren duruma ilişkin bir çözüm yolu sunan yol
gösterici rolündedir.

Okul öncesi dönemde resimli öykü kitapları,
şiirler, şarkılar, tekerlemeler, ninniler, masallar, fıkralar,
bilmeceler, kurgu eserler, fen ve başvuru eserleri ve çocuk
dergileri çocuklara sunulabilecek çocuk edebiyatı
ürünleridir.

Bu farklı edebiyat ürünleri çocukların farklı bakış
açıları geliştirmesine, okumaktan keyif almalarına, okuma
kültürünü erken yaşlarda kazanmalarına, çocuk
edebiyatından bilgi kaynağı olarak yararlanmasına,
arkadaşları ve yetişkinlerle eğlenceli ve nitelikli
paylaşımlarda bulunmalarına ve gelişim özellikleri, ilgileri
farklı olan bütün çocuklara hitap edilmesine yardımcı olur.

Bir-yedi yaşlar arasındaki çocuklar için
hazırlanmış, kısmen ya da tamamen resimlerden meydana
gelmiş kitaplara ‘’Resimli Kitaplar’’ denilmektedir.

İki-üç yaş için çocuklar için hazırlanmış kitaplara
‘’ABC Kitapları’’ adı verilir.

ABC kitapları, çocuğun tanıdığı cisim, hayvan ve
insanların resimleri bulundurmalıdır. Aynı zaman konu ve
olay içermemelidir.

Çocuk üç-dört yaşına geldiğinde, birbiri ile
ilişkili resim ve cümleler ile anlatılan, tek olaylı, neşeli ve
gerçekçi öyküler ilgisini çeker.

Okul öncesi dönemde öykü anlatımının dili; sade,
doğal, gelişen dil doğrultusunda olmalıdır.

Beş-altı yaş çocukları için hazırlanmış
kitaplardaki resimlerin ayrıntıları, metnin anlaşılmasını
kolaylaştırmalı, aynı zamanda çocuğun hayal gücünü
geliştirmelidir

Resimli kitaplar, çocuğun kavram, sözcük bilgisi,
gramer, anlama, dinleme, sorulara cevap verebilme, öykü
zincirini kurabilme, bellek, sıralı cümle üretebilme, dili
kullanabilme, çözümleme yeteneğini artırmakta, dilin
zenginleştiğinin farkına vardırmakta, kitap ve okuma
zevkini uyandırma gibi işlevleriyle çocukların gelişimine
destek olmaktadır.

Çocuk edebiyatında gerçekçiliğin amacı, çocuğa
uzun uzun öğüt vermek değil, günlük ve hareketli yaşamı
tanıtmaktır.

Gerçekçi öykülerin konuları zamanın ideallerini
yansıtmalıdır. Aynı zamanda günlük yaşantının canlı ve
enteresan bir resmini vermelidir.

Serüven öykülerinde deniz hayatı, bilinmeyen
ülkelerin keşfi ve buna benzer yolculuklar konu olarak
işlenmektedir.

Bilgi verici kitapların en önemli ölçütleri
doğruluk ve geçerliliktir.

Bilgi verici kitaplarda; sözcükler basit, terimler
ve açıklamalar doğru, önemli gerçekler basitleştirilmiş
olmalı, olaylarda mantıkî bir sıra bulunmalı ve kitap ilgi
çekici biçimde yazılmış olmalıdır.

Bir nesnenin, düşüncenin, duygunun, deneyimin
veya olayın özünü yansıtan düzyazıdan farklı bir biçimde
kelimelerin genellikle belirli bir kurala göre veya belirli
bir yapıya göre seçilerek dizildiği edebi esere şiir denir.

Şiir yazarın duygu, düşünce, deneyim veya
yaşadığı olayları dilin en yoğun haliyle kullanmasıyla
oluşur.

Küçük çocuklar için yazılan şiirlerde dilin basit
ancak şiirsel bir biçimde kullanılması ve içeriğin
çocuklara doğrudan verilerek onların anlatılan içeriği
hayallerinde canlandırması sağlanmalıdır. Aynı zamanda
şiir çocuklar için keyif verici, eğlendirici olmalıdır.

Huck ve diğerlerine göre çocuklar için yazılmış
şiirlerde çocukların anlayabileceği metaforlar
kullanılmalıdır. Aynı zamanda bu şiirler çocukların kendi
yaşantısından gerçek duygu ve deneyimlerini içermeli ve
onların gerçek yaşantıları aracılığıyla duygu ve hayal
dünyalarını harekete geçirmelidir.

Kinaye, tecahül-arif, istiare gibi küçük çocukların
anlayamayacağı söz sanatlarının çocuk şiirlerinde
kullanılması uygun değildir.

Ritim şiirin melodisini oluşturur ve çocukların
doğal ritim duygularını ve beraberinde hareket etme
isteğini destekleyen ve doyuran en önemli edebi türdür.

Ritmik ifadeler çocukların düzenli nefes alıp
vermesini, tonlamayı içerdiği için çocukların dil
gelişiminin fiziksel boyutunu destekler.

Şiirdeki kelimelerin aynı zamanda belirli bir
düzene oturmasını sağlayan bir unsurdur.

Şiirin her mısrasının büyük harfle başlaması,
satırın düz yazıya göre daha kısa olması, yazılırken bazen
dörtlüklere yer verilmesi çocukların dikkatini çeken bir
durumdur.

Ritim ve kafiye şiirin müziksel yapısını oluşturan
temel unsurlardır.

Çocuklar yaşamı duyuları aracılığıyla keşfederler.
Görme, duyma, işitme, dokunma, tatma duyuları
çocukların deneyim kazanmaları, gelişimleri ve
öğrenmeleri için en büyük araçtır.

Çocuklar küçük yaşlarda duyularını aktif
kullanmamaları durumunda gelişimsel olarak geride
kalmaları ve öğrenme problemleri yaşayabilirler.

Parmak oyunlarının ortaya çıkışı, ilk
anaokulunun kurucusu Alman eğitimci Friedrick Froebel
dönemine dayanmaktadır.

Söyleyiş kolaylığı, kelime tekrarları ile parmaklar,
eller veya vücudun diğer bölümleri ile anlatılanların
canlandırıldığı eğlenceli oyunlardır.

Çok basit düzeyde olay anlatımına yer verilen bu
oyunlar çocukların bilişsel, dil ve özellikle küçük kas
parmak gelişimlerine destek olmaktadır.

Çocuk şarkıları ortaya çıktığı toplumun
kültüründen, yaşantısından ve dilinden etkilenen,
çocuklara müzik sevgisini aşılayan, onların gelişim ve
eğitimlerine eğlendirerek yardımcı olan melodik
ürünlerdir.

Çocuk şarkılarında aktarılan konular, çocukların
yaşantıları ile ilişkilendirebilecekleri, yaşlarına, gelişim
düzeylerine ve ilgilerine hitap eden konular olmalıdır.

Ninniler bebeklerin ve küçük çocukların uykuya
ve kolaylaştıran, basit anlatımlı basit bir konu içeren,
çocukları rahatlatıcı özelliğe sahip ezgili türkülerdir.

Tekerleme çocukların kolaylıkla ezberleyebildiği,
ses tekrarları ile dinlemekten ve söylemekten keyif
aldıkları, içerdikleri hayali ve olağanüstü anlatımlarla
onların hayal dünyalarını zenginleştiren, oyun kurmalarına
aracılık eden ve yaratıcılıklarını destekleyen en önemli
edebiyat ürünlerinden birisidir.

Tekerlemeler halk masallarında olaya giriş
yapma, dinleyicinin dikkatini çekme ve onu eğlendirme
amacıyla kullanılabilirler. Aynı zamanda halk
masallarında kullanılan bu tekerlemelerin en büyük
özellikleri en abartılı şekilde hayali olaylara, tasvirlere,
anlatımlara yer vermesidir.

Tekerlemeler manzum eserler olmaları itibariyle
çocuklara şiir sevgisini aşılayan ilk edebi ürünler arasında
yer almaktadır.

Kısa ve özlü anlatımı olan nükteli, güldürü
hikâyecik olarak tanımlanan sözlü halk edebiyatı ürünüdür.

Fıkraların en önemli özelliği içerisinde anlatılan
olayın dayandığı, düşündürücü, temel bir hissenin
olmasıdır.

Bir şeyin adını anmadan niteliklerini üstü kapalı
söyleyerek o şeyin ne olduğunu bulmayı dinleyene veya
okuyana bırakan oyundur.

Çocuklar bilmecelerle karşılaştırma yapma, akıl
yürütme, ipuçlarını değerlendirme, deneme-yanılma
yapma ve bunları sözel olarak ifade etme deneyimlerini
yaşarlar.

Bilim kurgu, bilimsel olarak var olan gerçeklikler
doğrultusunda gelecekte bir gün gerçekleşmesi mümkün
olabilen durumları, olayları, kişileri anlatan eserlerdir.

İnsan gibi çalışan, davranan bilgisayarlar,
robotlar, uzay gemileri, uzaylılar, yeni keşfedilen
gezegenler, gelecekte insanların yaşantısının nasıl olacağı
gibi konular bilim kurgu eserlerinde yer alabilirler.

Bilim kurgu eserleri çocukların hayal gücü ve
yaratıcılıklarını geliştirmesine yardımcı olur.

Edebiyatta fantezi sihirle ilgili ve mantıksız olanı
hakiki dünyaya getirmektedir.

Fantastik eserlerde karakterler; insan,
insanlaştırılmış veya canlandırılmış nesnelerdir.

Diyaloglar doğal, canlı ve gösterişsiz olmalıdır.

Çocuklar küçük eşyalarla oynamaktan zevk
alırlar. Bu da “sevilen oyuncak ve eşyaların
canlanacaklarına” inanan çocuklar ve oyuncakları
arasındaki sevgiyi içeren bir çocuk temasının gelişmesine
yol açar. Fantezi de çocuğun gezinebileceği, kalbinin ve
zihninin hayallerini istedikleri yolda idare edebileceği bir
harikalar ülkesi oluşturduğundan çocukların dikkatini
çekmektedir.

Çocuklara tarih bilincini ve sevgisini kazandıran,
tarihi olaylar, kişiler ve mekânlar aracılığıyla kurgulanmış
eserlerdir.

Okul öncesi dönemi çocuklar için tarihsel kurgu
eserleri dil ve anlatım açısından oldukça basit ve sade
olmalı ve bol resim içermelidir.

Tarihsel kurgu eserlerinde işlenen konular
şiddetten uzak, barış, kardeşlik, sevgi, iyi ve doğru olma
gibi konular işlenmelidir.

Çocukları doğada yer alan çeşitli konuların içine
çeken, bilimsel konular hakkında bilgi veren ve onların bu
konulardaki meraklarını gideren ve aynı zamanda onları
eğlendiren resimli kitaplar fen ve başvuru eserleri olarak
tanımlanır.

Ansiklopediler, sözlükler, deney kitapları, icat ve
buluşları, doğayı, bitkiler, hayvanları resimlerle anlatan
kitaplar, atlaslar fen ve başvuru eserlerine örnek olarak
verilebilir.

Bu eserlerde işlenen konular sade, düzgün, basit
ancak açıklayıcı bir şekilde işlenmelidir.

Farklı konularda yazılar, etkinlikler, masallar,
şarkılar, bilmeceler, bulmacalar, oyunlar gibi farklı
edebiyat türlerini bir araya getiren dergilerdir.

Çocukların etraflarında olup bitenleri, güncel
olayları takip etmeleri, kendi ilgi alanları doğrultusunda
seçim yapmaları açısından çocuk dergileri önem
taşımaktadır.

İlk çocuk dergisinin yayımlanması 19. yüzyıla
uzanır.

“Çocuklara Mahsus Gazete” ve “Çocuk Bahçesi”
adlı dergiler bu türün ilk örnekleri arasında yer almaktadır.

Peri masallarında; cesaret, çalışkanlık, sevgi,
şefkat, iyilik, günahkârlık, kibirlilik, erdemlilik gibi insan
niteliklerinin okuyucu için canlandırılması peri
masallarının tek hedefidir.

Peri masalının dili; zihinsel, duyusal ve duygusal
deneyimleri hayal ettirmekte ve basit olanı sanatla
süslemektedir

Masalın akışı, içindeki karakterler, karakterlerin
dilleri ve davranışları o dönemin toplumunun özelliklerini
göstermektedir.

Sihirli elemanlar her zaman halk masalını bir
arada tutan unsurlardır.

Halk masalları beş ana kategoriye ayrılır.
1. Şansın dönmesinin öyküsü
2. Süper kahraman öyküsü
3. Komik, tuhaf öykü
4. Hayvan öyküsü
5. Açıklayıcı öykü

‘’Külkedisi’’ masalı bu kategoriye örnek
verilebilir

Şansın dönmesi ile ilgili öyküde karakterler
genellikle masumdur ve karşılaştıkları kötülükleri yok
etmeye çalışırlar.

Süper kahraman öyküsü abartılı özellikleri
yüzünden, insanüstü olmasına rağmen, çok gerçekçi bir
biçimde tasvir edilir.

Öykünün komik yönü genelde, ya akılsız kişinin
talihsizliğinden ya da karakterize edilen kişilerden oluşur.

Hayvan öykülerinin başlangıcı, eğitici dini
öykülere veya ahlaki değerler taşıyan öykülere
dayanmaktadır.

Geleneksel masallar fazla soyut kavramlar ve
karakterler içermesi nedeniyle okul öncesi yaş grubu için
gelişimsel açıdan çok uygun olmamaktadır.

Hayvanların hayatını anlatan eserlerdir.

Bu öykülerde, hayvanların efendilerine olan
bağlılıkları, çalışkanlıkları, cesurlukları, tok gözlülükleri
gibi konular işlenir.

Hayvan öyküleri üç grupta toplanmaktadırlar.
1. İlk gruptakiler, yani insan gibi davranan
hayvanların olduğu kitaplar
2. İkinci gruptakiler, yani konuşan hayvan öyküleri
3. Üçüncü gruptakiler, yani gerçekten hayvan olan
hayvanların öyküleri

İnsan gibi davranan hayvanların olduğu kitaplar
eğlendiricidirler, bilimsel değildirler, çoğunlukla komik
hayvan öyküleridir.

Hayvanların konuşma ve düşünme gücünün
ötesinde bilimsel olarak daha ciddi bir nitelik taşırlar.

Konuşan hayvan öyküleri eğer gerçekçi yazılırsa
çocuklara hayvanlarla daha yakın ilişkiler kurma, onlara
şefkat gösterme ve yardım etme duygusu kazandırma gibi
konularda yardımcı olmaktadır.

Hayvan olan hayvan öykülerinde, hayvanlar
nesnel olarak tanımlanmışlardır. Yazar, hayvanlara
konuşma ve düşünme kabiliyeti vermediğinden, onların
güdü ve davranışlarının anlamını izah etmeyebilir.

Bu öykülerde hayvanların kendi dünyalarındaki
hayvanlarla veya insanlarla uğraşmaları, belirli
düşmanlara karşı kendilerini korumaları ve kendi
sorunlarını halletmeleri anlatılır.