Depolarda yığma-saklama alanı, ayırım bölgesi ve ileri bölge olarak adlandırılan iki bölgeden oluşur. Ayırım bölgesi, mamullerin en ekonomik şekilde depolandığı alanlar olup rezerv depolama ve palet sistemlerinden oluşur. İleri bölge, siparişlerin depo çalışanları tarafından kolaylıkla taşınmasına yardımcı olacak şekilde stoklandıkları özel bölgedir. Mamuller genellikle kolay erişimin sağlanabilmesi için küçük miktarlarda depolanır.

İşgücü üretkenliği, genelde adam-saat başına elde edilen toplam üretimin miktar veya değeri ile ölçülür. Depolama işlemlerinde, sipariş toplama ve stok doğruluk oranının yükselmesi, mamul aktarma sayısının azalması, stok alanında mamullere daha hızlı erişim sağlanması, yüklenen birim sayısının artması işgücü üretkenliğini arttıran fırsatlara örnek verilebilir.

Bir deponun başlıca kaynakları; depolama alanı veya hacmi, donanım ve işgücüdür.

Müşteriler, doğru ürüne, doğru koşullarda, doğru yerde ve doğru zamanda sahip olmak istediklerinden ürünlerin erişilebilir ve zarar görmemiş olması gerekir. Bu gereksinimleri uygun bir şekilde karşılayamayan bir depo, ürüne değer katmadığı gibi ürünün değerini azaltacak bir etkiye sahiptir. Bir depolama sisteminin başarılı olması için, depo sahasının, donanımın ve işgücünün en etkili şekilde kullanılması, stoklanan tüm ürünlerin erişilebilirlik düzeyi ve muhafazalarının mümkün olan en yüksek seviyede tutulması gerekir.

Etkililik (Effectiveness), herhangi bir işletmede, gerçekleştirilmesi hedeflenen mal ya da hizmet üretiminin istenilen, düşünülen amaçlara ne ölçüde ulaşabildiği, amaçları gerçekleştirebilme derecesidir. Etkililik, girdi faktörü bileşimleri veya maliyetlerinden çok, çıktının yararlılığına, kalitesine odaklanır [Millî Prodüktivite Merkezi].

Etkinlik (Efficiency): Yararlı çıktı sağlamak için kaynakların ne ölçüde etkili kullanıldığını ölçmek amacıyla kullanılır [Milli Prodüktivite Merkezi]. Etkinlik, işleri doğru yapmaktır; etkililik ise doğru işleri yapmaktır.

Stratejik planlar iki ila beş yıllık bir süreç içinde stratejik hedeflere ulaşmak için üst yönetim tarafından geliştirilen ve yönetilen planlardır. Stratejik planlama, bir organizasyonun orta ve uzun vadeli amaçlar doğrultusunda temel ilke ve politikalarını, önceliklerini ve bunlara ulaşmak için izlenecek yol ve yöntemler ile kaynak dağılımını düzenleyen planlama anlayışıdır.

Zaman çerçevesi bir ila iki yıl olan taktik planlama için tanımlanan faaliyet, stratejik planın hedeflerine erişme yönünde kaynakların dağıtımıdır. Stratejik kararların çıktı- larına dayanarak, stoklama sisteminin boyutlandırılması, yerleşim tasarımı, donanım seçimi, organizasyon tasarımı gibi çok sayıda orta dönem kararlarının verilmesi gerekir. Kararların çoğu birbiriyle ilişkilidir fakat üstte çizilen hiyerarşik çerçeve kararların ge- çerliliğini koruyacağı zamanı yansıtırken (uzun dönem, orta dönem, kısa dönem), bir yüksek seviyede verilen kararın sonuçları, daha düşük düzeydeki problemlerin kısıtlarını belirlemektedir

Operasyonel planlama, işletmelerin alt kademelerinde işgücü ve donanımın atama ve kontrol problemlerine yönelik, bir yıl veya daha az bir dönemi kapsayan kararların verilmesini gerektirir. Operasyonel planlama, organizasyon planlarının ince ayarını yapan kısa vadeli planlama yaklaşımı olarak görülebilir.

Acil durum planlaması, sıklıkla kriz yönetimi olarak adlandırılan ve beklenmedik durum ortaya çıktıktan sonra bir planın geliştirildiği plansız yaklaşımla karıştırılmamalıdır. Acil durum planları izleyen soruya etkili ve etken bir cevap vermek için ihtiyaç duyulan planlardır: “Eğer gereksinimlerde ya da koşullarda, çok düşük ihtimalli olsa da öngörülebilen bir değişiklik beklenmedik bir anda ortaya çıkarsa organizasyonun davranış biçimi ne olmalıdır?”

İstifleme, hacmi dikey yönde kullanmak amacıyla mamullerin veya yüklerin üst üste yığılmasıdır.

Gelen ürünlerin stoklama alanına yerleştirilmesi için üç politika; tahsisli stoklama, rassal stoklama ve sınıf esaslı stoklama politikalarıdır.

• Tahsisli stoklamada, hangi ürünün nereye yerleştirileceği önceden bellidir.
• Rassal (tahsissiz) stoklama politikasında, mamuller herhangi bir boş yere yerleştirilir.
• Sınıf esaslı stoklama politikası, tahsisli ve rassal stoklama politikalarının iyi yanlarını birleştirmek amacıyla geliştirilmiştir.

Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme anlamında kullanılmaktadır. Konsolide etmek, lojistik sektöründe aynı adrese gidecek, farklı göndericilere haiz birden çok yükün ölçek ekonomisinden faydalanmak amacıyla birleştirilmesi işlemine verilen isimdir.

Lojistikte yığın bölmenin iki anlamı vardır. Birincisi transit geçiş yapan bir aracın bazı ya da tüm muhtevasının boşaltılması, tasnif edilmesi ve yeniden yüklenmesidir. İkincisi ise tek bir yüke ait büyük bir sevkiyatın muhtelif alıcılara dağıtılmak üzere birçok küçük sevkiyata bölünmesidir. Depolama tesisini yığın bölme işlemi için kullanmak, konsolide etme işleminin tersidir

Ürün birleştirme, çok sayıda imalatçıdan farklı ürünleri talep eden işletmelere, ürünlerin bir depoda birleştirilip tek bir araç ile gönderilmesidir. Müşteriler tarafından sipariş verilen ürünler aynı tedarikçi tarafından üretilmediğinde siparişlerin müşteriye değişik tası- ma yöntemleri ile sevk edilmesi maliyeti arttırıcı bir unsurdur. Bir müşterinin talep ettiği farklı tedarikçilerden gelen çeşitli ürünlerin, sevkiyat öncesi konsolide edilmesi amacıyla depo veya dağıtım merkezleri kurulmaktadır.

Bir depolama sisteminde; yükleme ve boşaltma, stoklama yerine taşıma /stoklama yerinden çıkarma ve sipariş toplama olmak üzere üç temel malzeme elleçleme faaliyeti bulunmaktadır

Bir depo içerisinde yükleme ve boşaltma noktaları arasında mamuller birkaç kez taşınabilmektedir. İlk taşıma, yük boşaltma noktasından stoklama yerinedir. Ürün yerleştirme, ürünün depo içindeki yerinin belirlenmesini takiben malzeme elleçleme donanımları vasıtasıyla toplanacağı ana kadar duracağı yere bırakılmasını içerir. Daha sonra ürün buradan çekilerek, stok yenileme için sipariş toplamına alanına veya doğrudan gönderme noktasına taşınır. Taşıma faaliyeti, mevcut olan birçok malzeme elleçleme donanınım tiplerini kullanarak yerine getirilebilir. Bu tipler manuel olarak kullanılan el arabalarından tamamen otomatik ve bilgisayarla kontrol edilen istifleme ve çekme sistemlerine kadar değişebilmektedir.

Birim yük, kendisini oluşturan tek parçaların sayısı ne olursa olsun, palet, konteyner ya da taşıyıcı kap gibi bir seferde tek bir ürün olarak stoklanan ya da taşınan yüktür. Birim yükün başlıca amacı, teker teker taşınan paketlerin sayısını azaltarak verimliliği arttırmaktır.

Teorik olarak birim yük büyüklüğü, taşıma işleminin verimini olumlu yönde etkiler. Bu şartı sağlayacak yardımcı araçların geliştirilmesine son yıllarda büyük önem verilmiştir. Doğrudan taşıma yapmayan ve tahrik güçleri olmayan bu araçların fonksiyonları, taşınacak ürünlerin belirli boyuttaki bir hacim içinde toplanmasını ve korunmasını sağlamaktır. Yardımcı taşıma araçları palet, konteyner ve taşıyıcı kaplar olarak sıralanabilir.

Özellikle son zamanlardaki elleçleme ekipmanlarındaki teknolojik gelişmeler, işgücü, ekipman ve operasyon maliyetlerinin azalmasında ve performanslarının artmasında önemli bir rol oynamıştır. Elleçlemede kullanılan araçlara örnek olarak, yükleme-boşaltma ekipmanları, paletler, transpaletler, çatallı istif araçları, konveyor sistemleri, vinçler, atlıkarınca sistemleri, asmakatlar ve otomatik stoklama ve erişim sistemleri verilebilir.

İşletmelerde karşılaşılan en önemli insan kaynakları sorunlarından biri, çalışanların emniyetli ve sağlıklı bir çalışma ortamına sahip olmamalarıdır. Çalışanların iş kazalarına uğ- ramalarını ve meslek hastalıklarına tutulmalarını önlemek, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisine iş sağlığı ve güvenliği denir.

OHSAS, “Occupational Health & Safety Advisory Services” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. OHSAS 18001 her türde iş sektör ve faaliyetleri gösteren tüm organizasyonlara uygulanabilen, iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için kullanılan etkin bir araçtır.

Depolarda iş kazalarını ve mesleki rahatsızlıkları önlemeye yönelik olarak alınması gereken genel güvenlik önlemleri, OSHA (2004) tarafından izleyen şekilde sıralanmaktadır.

• Depo çalışanlarının mutlaka, yapacakları faaliyetler, kullanacakları araçlar, depolarda güvenlik önlemleri, ilk yardım ve ergonomik çalışma yöntemleri ile ilgili eğitim alması sağlanmalıdır.
• İşçilerin, içine düşebileceği yaklaşık 1.2 metreden daha derin olan muhafazasız ya da açık yükleme noktaları ve diğer alanlar, güvenlik kordonu altına alınmalı, zincirle çevrilmeli ya da diğer durumlarda erişimi engellenmelidir.
• Zeminler ve koridorlar, düzensizlik, elektrik kabloları, hortumlar, dökme mamuller ve diğer tehlikelerden temizlenerek, işçilerin kayması, ayağının takılması ve düşmesi önlemelidir.
• Depo faaliyetlerini yerine getirmek için gereken standart zamanlar belirlenmelidir.
• Beden gücüne dayalı çalışan işçilere, kazalara ve azalan iş kalitesine neden olacak derecede yorulmalarını önlemek için, periyodik olarak yeterli dinlenme araları verilmelidir.
• Depolar doğru şekilde havalandırılmalıdır.
• Çalışanlar, sıcak ve nemli ortamların yaratacağı ısı stresinden nasıl korunacakları konusunda bilgilendirilmelidir.
• Çalışanlar, soğuk ortamlarda nasıl çalışacakları konusunda bilgilendirilmelidir.
• Depolama tesisi kilitleme/etiketleme prosedürlerine sahip olmalıdır.