aof.sorular.net
Ekonomi Sosyolojisi
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ Dersi TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ soru cevapları
EKONOMİ SOSYOLOJİSİ Dersi TOPLUM VE EKONOMİNİN YAPISAL ANALİZİ soru cevapları:
Toplam 54 Soru & Cevap#1
SORU: Tasarlanmış yapılar örgüt için neden gereklidir?
CEVAP: Tasarlanmış yapılar, örgütün etkin işleyişi için ihtiyaç duyulan kural ve rutin işleyişler için gereklidir. Organizasyon içinde istikrarı sağlar. Buna karşın kendiliğinden oluşan yapılanma, örgüte yenilik, yaratıcılık ve esneklik getirir. Yapılanma içindeki uyum, değişim ve gelişimi belirler. Bu nedenle insan odaklı sosyal örgütlenmede, güç ilişkilerinin vücut bulduğu tasarlanmış yapının getirmek istediği istikrar ile kendiliğinden şekillenen yapılanışın getirdiği örgütsel canlılık ve yaratıcılık arasında bir gerilim kaçınılmazdır. Başarılı yöneticiler bu iki farklı yapılanmayı dengeli ve dinamik biçimde yönetir.
#2
SORU: Canlı organizma olarak bilinen insanların bilinçli, niyetli, amaçlı olarak kendi özgür iradesi ile gerçekleştirdiği davranışlar nelerdir?
CEVAP: Capra’ya göre bunlardan; • İlki, yaşamın evrim süreci ve doğal seleksiyon sonunda şekillenmiş olan bu yapılanma, oluşmuş yapıları (emergent structures); • Buna karşın ikinciler tasarlanmış yapıları (designed structures) oluşturur. Benzer bir ayrım L. von Hayek’in spontan (kendiliğinden) şekillenmiş sosyal düzen ve organize edilmiş sosyal düzen yaklaşımında görülür.
#3
SORU: Sistem ilişkileri nedir ve nasıl olmalıdır?
CEVAP: Sistem ilişkileri; • İçsel ve • Dışsal ilişkiler olmak üzere iki açıdan inceleme konusu yapılır. Sistemin içsel ilişkilerinin düzeyi ve yapısı sistemin işlerliği açısından; sistemin dışsal ilişkilerinin varlığı veya yokluğu açık ve kapalı sistem olması açısından önem taşır. Sistemin içsel ilişkileri, sistemi oluşturan unsurlar ve alt sistemler arasındaki ilişkileri ifade eder. Söz konusu alt sistemlerle ilgili ilişkilerin bir boyutu, alt sistemin kendi içindeki ilişkiler iken; diğer boyutu alt sistemler arasındaki ilişkilerdir. Bir başka ifadeyle sistem analizinde sistemin ilişkilerini ele alırken, hem yatay hem de dikey ve çapraz ilişkilerin dikkate alınması gerekir.
#4
SORU: Sistem ne demektir?
CEVAP: Sistem hem bir analiz yöntemi hem de bir olgudur. Sistem karmaşık bir bütünü, birbirleriyle bağlantılı sistem unsurlarına ayırarak inceleme konusu yapar.
#5
SORU: Toplumsal bütün ne demektir?
CEVAP: Toplumsal bütün, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş ve birbiri içinde yurtlanmış olan, ekonomik, politik, sosyal, kültürel ve teknolojik sistemlerin entegre olarak bütünleştiği bir yapılanmadır.
#6
SORU: Sistemin amaçları nelerdir?
CEVAP: Sistem amaçları; biyolojik sistemlerin aksine, sosyal sistemlerin amaçları vardır. Amaçlar, sistemlerin varoluş gerekçeleridir. Bu nedenle ilk olarak ortaya konulması gereken, sistemin amaçlarıdır. Ancak bu yapıldıktan sonra sistemin yeterliliği veya yetersizliği belirlediği amaçlar açısından değerlendirilebilir. Zira sistemin amaçları arasında yer almayan bir olgu hakkında bu sistemin sorgulanması iç tutarlılık açısından sorun yaratır. Çünkü sistemin yeterliliği amaçların gerçekleşme derecesiyle ölçülür.
#7
SORU: Günümüz ekonomik yapılanmasında strateji belirleyen konumda olan gelişme nedir?
CEVAP: Günümüz ekonomik yapılanmasında en esnek ve en dinamik unsurun bilim ve teknoloji olması ve ekonomik yapılanmanın teknolojik öze dayanması nedeniyle, teknoloji stratejik belirleyen konumundadır. Bu yüzden, teknolojideki gelişme ve değişimler, ekonomik ve sosyal ilişki ağını sürekli değiştirdiği gibi, onlarla olan interaktif etkileşimden dolayı onlardan da etkilenir.
#8
SORU: Bir kısmi sistem olarak yapısal boyut nedir?
CEVAP: Bir kısmi sistem olarak yapısal boyut, temel alanların içeriğini oluşturan unsurların zaman ve mekân boyutları içinde, birikim, ağırlık ve oransal paylardaki değişimlerin sonucudur. Bu yapılanma, dinamik olarak ele alınırsa, örneğin, ekonomik açıdan, geleneksel tarım toplumundan, sanayi toplumuna ve oradan bilgi toplumuna geçiş bize ekonomik gelişmenin zaman boyutu içindeki yapılanmasını yansıtır. Bu süreçte ana sektörlerin oransal payları değişerek, ekonominin yeniden yapılanışını belirler.
#9
SORU: Toplumsal bütün nasıl bir sitemdir?
CEVAP: Toplumsal bütün, sosyal sitem yanında, teknolojik, ekonomik, politik ve kültürel sistemleri de kendi bünyesinde birlikte içermekte olup; kapalı değil, açık ve entegre bir sistemdir.
#10
SORU: Toplumsal sistemdeki yapılanmalar hangi sistemleri içermektedir?
CEVAP: Ağ bütününde yer alan sistemler, Zaman boyutundaki tarihsel birikimlerle çeşitlenmiş yapılanmalar Sistem ve yapıların birlikte oluşturduğu bütünün çok etkileşim ilişkisi içindeki dinamik akış ve işleyişlere dayalı süreçler ile süreç içindeki her türlü etkileşimler dikkate alınıyor.
#11
SORU: Sistemin davranışı nasıldır?
CEVAP: Sistemin davranışı, sistemin içerdiği unsurlar ile bunların özellikleri ve sistemdeki ilişkiler tarafından birlikte belirlenir. Sistem unsurlarının sayı, boyut ve işlev açısından çeşitlenmesi sistemdeki unsurlar arası ilişkilerin düzeyi açısından önem taşır. Öte yandan sistemdeki ilişkileri belirleyen bir başka boyut, sistemin organizasyon yapısıdır. Sistem bütünü içindeki ilişkilerin uyumu, sistem amacı doğrultusunda ve sistem bütünselliği yönünde sinerji yaratırken, uyumsuzluk ve çatışmanın boyutu; sistemin negatif sinerji üreterek çözülmesine ve çökmesine kadar gidebilir.
#12
SORU: Drucker’e göre teknolojinin tanımı nasıl yapılır?
CEVAP: “Teknoloji aletlerle ilgili değildir; insanın çalışma biçimi ve düşünme biçimi ile ilgilidir... Teknoloji, insanın bir uzantısı olduğu içindir ki, teknolojideki temel değişme her zaman hem dünya görüşümüzü ifade eder hem de dünya görüşümüzü değiştirir”. Esasen teknoloji ile insan, doğa ve evrenin işleyiş biçimini çözümlediği için; doğa ve evrenin işleyiş biçimine ilişkin bilgisidir.
#13
SORU: İnsanların davranış ve karaları, hangi ihtiyaçları gidermeye yönelik işlevleri üstlenecek biçimde şekillenir?
CEVAP: İlgili işlevler şunlardır: • Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik işlevler ekonomiktir. • İnsanlar ve insan grupları arasındaki ilişki ve bir arada yaşama ihtiyacını karşılama işlevi sosyaldir. Sosyal ağlar, insan grupları arasındaki bütünleşmeyi sağlar. • Yaşamı kolaylaştırabilmek için bir araya gelmiş insan topluluklarının yönetimi ve ortak amaçları gerçekleştirmeye yönelik işlevler politiktir. • İnsanlar psikolojik doyuma ihtiyaç duyarlar ve bunu sağlayan yaşam unsurlarını korumak isterler. Onlarla duygusal bağları vardır. İnsanın psikolojik ihtiyaçlarını karşılama işlevi kültüreldir. • Doğa ile ilişkisinde insan, ona egemen olma ihtiyacı duyar. Bu ihtiyacı karşılama işlevi teknolojiye aittir. Günümüzde teknoloji üretmek bilimsel yöntemlerden geçer. Teknolojik paradigmadaki kaymalarla, insanın doğa ve evren algısı değişir. Bilim ve teknolojide yeni yöntemler devreye girer; ekonomik ilişkiler daha üst düzlemlere taşınır.
#14
SORU: Ekonomik faaliyetlerin altyapısı ve üstyapısı nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Ekonomik yapılanmanın bir başka boyutu ekonomik faaliyetlerin, alt ve üstyapı şeklinde ayrımıdır. Bir piyasa ekonomisinde, üretici ve tüketicilerin, doğrudan ekonomik çıkarlarına yönelik faaliyetleri üstyapıyı; buna karşılık bunların yerine getirilebilmesi için, ön koşul oluşturan ve genellikle kamu tarafından yerine getirilen faaliyet ve donanımlar altyapıyı oluşturur. Bunları; doğal, maddi, personel ve kurumsal altyapı olmak üzere dört grupta toplayabiliriz.
#15
SORU: Sosyal alan olgusu nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Sosyal alan; toplumu oluşturan birey ve sosyal grupların, diğer birey ve toplumsal gruplarla karşılıklı ilişkilerini içerir. Söz konusu karşılıklı ilişkiler, ya toplumsal bütünleşmeyi ve kaynaşmayı sağlayacak biçimde, ya da tam karşıtı durum olarak çatışmacı ve zıtlaşmacı bir ilişki biçiminde gündeme gelebilir. Toplumda farklı çıkar, inanç, ideoloji, tutum ve davranışların varlığı, sosyal yaşamda zıtlaşma ve çelişkileri kaçınılmaz kılar. Bu kaçınılmazlık durumu aynı şiddet derecesinde uzlaşmayı zorunluluk ve kaçınılmazlık olarak gündeme getirir. Böylece çağdaş toplumda, sosyal bütünleşmeyi sağlama aracı sosyal uzlaşmadır.
#16
SORU: Toplumsal bütünün oluşması için hangi sistemlerin bütünleşmesi gerekir?
CEVAP: Toplumsal bütün, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş; birbiri içinde yurtlanmış; interaktif etkileşimli; • Ekonomik, • Politik, • Sosyal, • Kültürel ve • Teknolojik olmak üzere beş sistemin bütünleştiği bir yapılanmadır.
#17
SORU: Toplumsal sistemler neden organiktir?
CEVAP: mekanik sistemlerin aksine, canlı sistemler gibi toplumsal sistemler de, kendi kendini yenileyen, uyum gösteren ve yapılandıran sistemlerdir. Bu nedenle, toplumsal sistemleri işleyiş açısından “organik” sistemler olarak adlandırıyoruz.
#18
SORU: Toplumsal bütün yaklaşımını kendinden önceki yaklaşımlardan ayıran nedenler nelerdir?
CEVAP: Parsonscu gelenekte, ekonomik, politik, sosyal ve kültürel alt sistemler sırasıyla; • Uyum (Adaptation), • Amaç gerçekleştirme (Goal attaintment), • Bütünleşmek (Integration) ile • Norm ve davranış kalıplarının korunması (Latent-pattern-maintance) AGIL şeması olarak dörtlü ayrım vardır. Alan teorisi, belli bir tarihsel dönemdeki, belli bir olguyu sosyografik olarak kavrayan olgusal ortamı ele alıp konuyu zaman ve mekân boyutları açısından soyutlamakta olup analizi bir bakıma yerel kurumlaşma ve yapılanmaya indirger. Granovetter’in yaklaşımında sadece, çıkara dayalı ekonomik faaliyetler sosyal ilişki ağları içinde yurtlandığı için; ekonomik faaliyet içindeki insan davranışlarında gözlenen duygusal, geleneksel ve değer sistemlerine dayalı motivasyon tipleri ihmal edilir ve bu yüzden genişlemeye ihtiyacı vardır.
#19
SORU: Bilgi toplumunda teknolojik sistemin yapılanışı nasıldır?
CEVAP: Bilgi toplumunda teknoloji, doğa, evren ve toplumsal sistemlere uygulanabilir olan bilimsel bilgidir. Zira görünmez doğa olan atom altının ve DNA şifrelerinin bilgisi ancak bilimsel yöntemler içinde üretilebilir. Bilimsel bilginin henüz uygulanamaz olanı teorik bilgidir. Bilgi çağında teknoloji, zihnin ürünü olup; odaklanmış beynin kullanım yöntemleri ile bilimsel araştırma yöntemlerine dayalı olarak, ARGE sistemleri içinde üretilir. Teknoloji üretimi günümüzde yenilikler şeklinde gerçekleşir. Yenilikler; geçmişin birikmiş bilgi birikimine dayalı olarak, yeniyi ve geleceği yaratmaya yönelik yöntemler ve düşüncelerdir. Bu nedenle, yeni teknolojiler entelektüel-zihinsel sermayeye dayanır.
#20
SORU: Kaynakların etkin kullanımı nasıl gerçekleşir?
CEVAP: Kaynakların etkin kullanımı, ekonomik sistem ve davranışların özünü oluşturur. Kaynakların akılcı ve etkin kullanımı, kültürel gelenekler, alışkanlıklar ve duygular ile bilimsel seçenekler ortamında şekillenen davranış ve kararlarla gerçekleşir. Yeniliklere dayalı olarak etkinliğin geliştirilmesi, kaynakların daha verimli kullanımını sağlar.
#21
SORU: Politik alan nedir?
CEVAP: Politik alan; toplumsal yaşamın karmaşık ilişkilerinin bir kaosa dönüşmemesi için toplumu geleceğe taşıyacak yönetim ve yönlendirme işlevi politikanın konusudur. İnsanların bir arada yaşamasını sağlamaya yönelik, hukuksal-toplumsal kuralların oluşturulması, korunması ve geliştirilmesi politik sistemin ilgi alanıdır. Daha açık bir deyimle, toplumsal yaşamı, hukuk kurallarına bağlı olarak oluşturma, yönetme, yönlendirme görevi ve işlevi, bir üst otorite olarak devlete bırakılır. Böylece devlet, toplumda politik güç ve iktidarı, toplum adına kullanma yetkisine sahip olan bir kurumdur. Devlete tanınan gücü kullanma yetkisi, belli yasal kurallara bağlanarak meşruiyet kazanır.
#22
SORU: Sistem analizinin bileşenleri nelerdir?
CEVAP: Sistem analizinin bileşenleri; • Sistem bütünü, • Sistem unsurları (elemanları), • Unsurlararası bağlantılar (ilişkiler), • Açık sistem olarak çevre ile ilişkileri ve • Sistemin davranışlarını içerir.
#23
SORU: Toplumsal bütünün paradigmal kaymaya dayalı tarihsel yapılanışının aşamaları nelerdir?
CEVAP: İlgili aşamalar şunlardır: • İlkel kabile toplumu, • Geleneksel tarım toplumu, • Sanayi toplumu, • Bilgi toplumu.
#24
SORU: Geçmişten günümüze toplum türlerinde hangi özellikler daha ağırlıklı olarak öne çıkmıştır?
CEVAP: İlgili toplumlarda öne çıkan özellikler şöyle sıralanabilir: • İlkel toplumlarda, doğal çevre, • Geleneksel tarım toplumlarında, kültürel gelenekler ve dinî ögeler, • Sanayi toplumunda, ekonomik (mekanik) unsurlar, • Bilgi toplumunda, insani nitelik ve yetenek olarak bilgi ve bilgi teknolojileri diğerlerinden daha ağırlıklı olarak öne çıkar.
#25
SORU: Sistem unsurları nelerdir?
CEVAP: Sistem unsurları, sistemi oluşturan temel yapı taşlarıdır. Sistem unsurları çeşit, sayı ve işlev açısından ele alınabilir. Sistemin içerdiği unsurların kendi arasında gösterdiği uyum, yani içsel tutarlılık ölçüsünde, sistemin amaçlarını gerçekleştirme ve etkin olma şansı vardır. İçsel tutarlılık, sistemin başarısında ön koşul niteliğindedir. Sistem elemanları arasındaki ilişkiler bütünü, bir ağ (network) oluşturur ya da bir başka deyimle ağ bütünü, bir sistem olarak ortaya çıkar. Bu durum canlı ve cansız tüm sistemler için geçerlidir.
#26
SORU: Sistem analizinde kısmi sistem nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Sistem analizinde; incelenen “genel sistem” ve “bütün sistem”-“alt sistem” ayrımı yanında, ayrıca “kısmi sistem” ayrımı yapılır. Alt sistemlerin belirlenmesinde sistem bütünü aynı düzeydeki paralel parçalarına ayrılırken; kısmi sistemlerin belirlenmesinde, sistemin bütünselliği korunarak, yalnızca belli bir yönü ele alınır. Örneğin; bir işletmede tedarik, üretim, pazarlama alt sistemlerken; işletme içi hiyerarşi, iletişim ve sosyal ilişkiler kısmi sistemler olarak her alanda ortaya çıkar. Sosyal ilişki, hiyerarşi ve iletişim unsurları hem tedarikte, hem üretim, hem de pazarlama sistemlerinde, yani sistem bütününde ortaya çıkan unsurlar olup bunlar kısmi sistemler olarak ele alınır. Kısmi sistem, sistem bütününün analitik yapılanışını yansıtması açısından önem taşır. “Alt sistem” ile “kısmi sistem” ayrımının ortaya konulması sayesinde, sistem yapılanmasını belirleyen ilişki ve özellikler daha çok açıklık kazanır.
#27
SORU: Granovetter’in yaklaşımı nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Granovetter’in yaklaşımında sadece, çıkara dayalı ekonomik faaliyetler sosyal ilişki ağları içinde yurtlandığı için; ekonomik faaliyet içindeki insan davranışlarında gözlenen duygusal, geleneksel ve değer sistemlerine dayalı motivasyon tipleri ihmal edilir ve bu yüzden genişlemeye ihtiyacı vardır. Toplumsal bütün, birbiriyle organik olarak bütünleşmiş ve birbiri içinde organik olarak yurtlanmış sistemler olarak görülüyor. Ayrıca toplumsal bütünün beşinci ve merkezi unsuru olarak teknolojik sistemler yer alıyor. Toplumsal bütünün işleyişi, organik ve dinamik ilişki olarak insan bünyesini oluşturan sistemlere benzetilebilir.
#28
SORU: Ekonomi sosyolojisi yaklaşımlarının ortak yönü nedir?
CEVAP: Yaklaşımların hepsinde ortak yön, toplum ve ekonominin tarihsel süreç içinde oluşturduğu yapı ve sistemler ile bunların belirlediği ortam içindeki işleyişi konu almalarıdır.
#29
SORU: Organik birlikteliğin işleyiş modeli olarak insan vücudu nasıldır?
CEVAP: Organik birlikteliğin işleyiş modeli olarak insan vücudu: Bir metaforik düşünce olarak insan bünyesini oluşturan sistem ve yapıların işleyiş ilişkileri ile toplumsal bütünün sistem ve yapıların etkileşim ilişkileri arasında paralellikler kurabiliriz. Esasen, geçmişin mekanik makine modeli anlayışı yerine, kuantum paradigmasıyla gelen dinamik ve interaktif etkileşim ilişkileri ile biyolojik işleyişler arasında önemli paralellikler olduğu görülür. Kuantum yaklaşımıyla, noktasal mantıktan sistem ve süreç mantığına geçişle ortaya konan, dinamik çoklu etkileşim için ana örnek beyin ağlarının işleyiş modelidir. Burada beyindeki dendirit bağlantıları, insan ilişkilerine; dendritlerdeki sinyal iletici ve algılayıcı proteinler, insanlar arasındaki iletişime ve buradaki enzimlerin türü insanlar arasındaki pozitif veya negatif algı ve sinerjilere benzetilebilir.
#30
SORU: Toplumsal bütünü oluşturan sistemlerin organik birlikteliği hangi iki açıdan önemli toplumsal şekillenme gösterir?
CEVAP: Toplumsal Bütünü oluşturan sistemlerin organik birlikteliği özellikle iki açıdan önemli toplumsal şekillenme gösterir: • İlki, toplumsal bütün içinde, her ülke ve toplumun kendi koşullarında, kısmi sistemlerin olgu olarak yapılanış ve şekillenişidir. Analitik açıdan, toplumların kendine özgü tarihsel birikimi içinde şekillenen bir sistem ve buna paralel olarak ortaya çıkmış birikimlerin getirdiği yapılanma ile var olan sistem ve yapılanma koşullarında işleyip akan bir süreç oluşur. • Temel alanların organik birlikteliğinin ikinci yapılanış biçimi, analitik yapılanmanın bütünselliğini koruyarak, daha uzun evrim süreci içinde, topyekûn bir dönüşüm yönündeki paradigmal kaymalardan kaynaklanan köklü değişimler şeklinde gerçekleşir. Köklü dönüşümler, toplumsal bütündeki paradigmal kaymalardan kaynaklanır. Paradigmal kaymalar, toplumsal bütünün en dinamik unsuru olan teknolojideki köklü dönüşümlerle başlar ve zaman içinde organik bütünün diğer sistemlerini yapılandırarak tüm kılcal damarlarına kadar yayılma gösterir.
#31
SORU: Canlı ve sosyal sistemlerin farklılıkları nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Canlı ve sosyal sistemlerin davranışları arasında belli paralellikler ve belli farklılıklar vardır. Canlı sistemler sürekli kendi kendini yaratan, yenileyen ve yapılanan sistemlerdir. Canlıların hücresel ağları, kimyasal sistem olarak doğrusal olmayan bir organizasyon kalıbına sahiptir. Hücresel ağ sisteminin yapı ve süreçlerini oluşturan ağ sisteminin ilinti ve bağlantılarını anlayabilmek için moleküler biyoloji ve biyokimya bilgisi, yani enzim ve enzimin protein sentezlemedeki rolünün bilinmesi zorunludur.
#32
SORU: Tasarlanmış (designed) yapılar nedir?
CEVAP: Tasarlanmış yapılar, amaçlı insan aklının ürünü olarak organize edilmiş, somut (formel) ve resmi yapılanmalardır. Tasarlanmış, yani organize edilmiş sosyal sistemlerin belli bir amacı, somut insan kurgusu bir yapılanışı ve işleyişine ilişkin kuralları vardır. Buna karşın insan dışı doğada, amaç ve planlanmış bilinçli yönelimler yoktur. Sadece uzun evrim ve seleksiyon sürecinin şekillendirdiği, oluşmuş yapılar vardır. Tasarlanmış yapılar, örgütlerin daha çok şekli yapılanması olup resmî (formel) organizasyon şeması olarak yer alır. Buna karşın kendiliğinden oluşmuş yapılanmalar örgütün resmî olmayan (informel) ağ-sistemi ve toplumsal yaşam pratiği olarak şekillenir.
#33
SORU: Ekonomik alan nedir?
CEVAP: Ekonomik alan, bireysel ve toplumsal yaşamın maddi temelini oluşturan mal ve hizmetlerin üretime ve tüketime hazır duruma getirilmesi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılar.
#34
SORU: 18. yüzyılın ikinci yarısında devreye giren mekanik düşünce ve teknolojiler sayesinde toplumda yaşanan başlıca köklü sistemsel ve yapısal değişimler nelerdir?
CEVAP: İlgili sistemsel ve yapısal değişimler şunlardır: • Teknolojik sistem ve yapı değişti: Daha önceki üretim teknolojileri, insan ve hayvan gücüne dayalı organik teknolojiler iken; bundan böyle, yerini giderek makinenin yarattığı enerjiye dayalı inorganik teknolojilere bıraktı. • Ekonomik üretim sistemi değişti: Daha önce kapalı ev ekonomisi içinde geçimlik üretim yapılırken; üretim, işbölümü ve uzmanlaşmaya dayalı olarak pazar için üretim yapan fabrikalara kayarak fabrika sistemi olarak yapılandı. • Üretimin organizasyon sistemi değişti: El sanatları atölyesi yerine, fabrikanın organizasyon yapısı devreye girdi. • Sanayi toplumu, kişisel düzeyde bireyci insanı: Örgütsel düzeyde hiyerarşik yönetim ve teknolojik yönüyle yatay ve katı (kapalı) örgütlenmeyi; kurumsal düzeyde mekanik yasa ve kurallara dayalı kurumsal yapılar yarattı. • İşbölümü ve uzmanlaşma çeşitlenerek yapısal değişim geçirdi. • Piyasa yapılanışı, işbölümü ve uzmanlaşmaya paralel çeşitlenme gösterdi. Üretim ve piyasa odaklı ekonomik yapılanma zamanla tüketimin sürüklediği tüketim ekonomisine dönüştü. • Sosyal yapı değişti: Toprak lordları ve kölelik yerine, kapitalist ve işçi sınıfları yeni sosyal sınıflar olarak doğdu. • Sosyal ilişkiler sistemi değişti: Bağımsız birey sosyal sistemin temel unsuru oldu. Evde yapılan işler yerine, fabrika sistemi ve evden işe, işten eve gel-git trafiği insan ilişkilerini yeniden yapılandırdı. Sosyal güvenlik devlete bırakılan bir görev oldu. • Kültürel değerler sistemi değişti: Geleneksel kültür değerleri yerine, bireyci kültür değerleri devreye girdi. • Küresel sistem değişti: Ulus kökenli küresel yapılanma, sanayilerin hammadde ihtiyaç ve pazar arayışı sömürgeci emperyalist küresel sistemi yarattı.
#35
SORU:
Ekonomi sosyolojisi kapsamında ele alınan toplumsal ve ekonomik olaylar, tarihsel yapılanışın belirlediği ne ağları içinde ele alınır?
CEVAP:
çoklu etkileşim ağları içinde ele alınır.
#36
SORU:
“Toplumsal bütün” ile “sosyal ilişkiler sistemi” birbirinden ayrı iki analiz düzeyi, neyi temsil eder?
CEVAP:
olgu ve bütünü temsil eder.
#37
SORU:
Weber’den Granovetter’e kadar gelen birikimi sentezleyebilmek için, “Toplumsal Bütün” den veya Genel Toplum Teorisinden yola çıkmak gerekli olabilir. Ancak ağ sistemindeki ilişkilere inildiğinde nelerin de devreye girmesi gerekir?
CEVAP:
mikro ilişkilerin de devreye girmesi gerekir.
#38
SORU:
Neyin işleyişinde karşılaşılan çoklu etkileşim ağları, Kuantum Yaklaşımı, Karmaşıklık Teorisi, Sistem Teorisi ve Ağ Analizlerinin konusudur?
CEVAP:
Toplumsal bütünün işleyişinde
#39
SORU:
Ne, Teorisi, belli bir tarihsel dönemdeki, belli bir olguyu sosyografik olarak kavrayan olgusal ortamı ele alıp konuyu zaman ve mekân boyutları açısından soyutlamakta olup analizi bir bakıma yerel kurumlaşma ve yapılanmaya indirger?
CEVAP:
Alan Teorisi,
#40
SORU:
“Sistem” kavramı, hem bir analiz yöntemi, hem de bir ne olarak karşımıza çıkar?
CEVAP:
olgu olarak karşımıza çıkar.
#41
SORU:
Sistem analizi; sistem bütünü, sistem unsurları, unsurlar arası bağlantılar, sistemin çevre ilişkileri ve nelerini içerir?
CEVAP:
sistem davranışlarını içerir.
#42
SORU:
Oluşmuş yapılar (emergent structures), yaşamın evrim süreci ve doğal seleksiyon sonucu kendiliğinden (spontan olarak) şekillenmiş nasıl yapılanmalardır?
CEVAP:
informel yapılanmalardır.
#43
SORU:
Tasarlanmış, yani organize edilmiş sosyal sistemlerin belli bir amacı, somut insan kurgusu bir yapılanışı ve işleyişine ilişkin kuralları vardır. Buna karşın insan dışı doğada, amaç ve ne tür yönelimler yoktur?
CEVAP:
planlanmış bilinçli yönelimler yoktur.
#44
SORU:
Tasarlanmış (designed) yapılar, amaçlı insan aklının ürünü olarak organize edilmiş, nasıl yapılanmalardır?
CEVAP:
somut ve resmi yapılanmalardır.
#45
SORU:
Hangi sistemler de, biyolojik sistemler gibi, kendi kendini yaratan, üreten, yenileyen ve yapılandıran (otopoietik) sistemlerdir?
CEVAP:
Toplumsal sistemler.
#46
SORU:
Toplumsal bütün; toplumsal düzeyde, kurumsal düzeyde, örgütsel düzeyde, bireysel düzeyde ve etkileşim düzeyinde inceleme konusu olabilir. Analizde bunların birlikte ele alınması sistem nesini verir?
CEVAP:
hiyerarşisini (sınıflamasını) verir.
#47
SORU:
Toplumsal bütün, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş ve birbiri içinde yurtlanmış olan, ekonomik, politik, sosyal, kültürel ve teknolojik sistemlerin entegre olarak ne yaptığı bir yapılanmadır?
CEVAP:
bütünleştiği bir yapılanmadır.
#48
SORU:
Bireysel ve toplumsal yaşamın maddi temelini oluşturan mal ve hizmetlerin üretime ve tüketime hazır duruma getirilmesi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılar, denildiğinde bize hangi alanı tanımlar?
CEVAP:
Ekonomik Alan
#49
SORU:
Toplumu oluşturan birey ve sosyal grupların, diğer birey ve toplumsal gruplarla karşılıklı ilişkilerini içerir, denildiğinde bize hangi alanı tanımlar?
CEVAP:
Sosyal Alan
#50
SORU:
Neler, toplumsal bütünün en dinamik unsuru olan teknolojideki köklü dönüşümlerle başlar ve zaman içinde organik bütünün diğer sistemlerini yapılandırarak tüm kılcal damarlarına kadar yayılma gösterir?
CEVAP:
Paradigmal kaymalar
#51
SORU:
Ekonomik yapılanmanın bir başka boyutu ekonomik faaliyetlerin, ne şeklinde ayrımıdır?
CEVAP:
alt ve üstyapı şeklinde ayrımıdır?
#52
SORU:
İnsanlığın ulaştığı bugünkü uygarlık düzeyinde, en hızlı değişim bilim ve teknolojik sistemlerde gerçekleşiyor. Toplumsal sistemler içinde en yavaş değişim ise, hangi unsurlarda gözlenir?
CEVAP:
kültürel unsurlarda gözlenir.
#53
SORU:
Eğitim ve öğretimden çok, “öğrenimin” öne çıktığı bilgi toplumunda; ne, yaşam boyu sürekli bir zorunluluk durumuna dönüştü?
CEVAP:
eğitim ve öğrenim
#54
SORU:
Bilgi toplumundaki üretim ilişkilerinin yeniliklere dayanması ve yeniliklerin de uygun ortam (teknopark) ve entelektüel sermayeye dayanması, bu ortam ve donanımı sağlayamayan ülke ve bölgeler arasındaki neyin artmasına yol açmaktadır?
CEVAP:
uçurumun artmasına yol açmaktadır.